FRAQUEZA DA ANALOXÍA
Para Hume, a força de um argumento por analoxía é proporcional à semelhança entre os obxectos comparados. Quando existe unha exacta semelhança entre os obxectos, o argumento tem a máxima força e permite, a partir daquilo que sabemos acerca de uns, estabelecer com toda a certeza algo acerca do outro ou dos outros. Mas, quando non há unha semelhança exacta, a força do argumento diminui em proporçón e tanto mais quanto menos semelhantes forem os obxectos, tornando, no limite, a analoxía extremamente fraca. Assim, “Se vemos unha casa, Cleantes, concluimos, com a maior das certezas, que teve um arquitecto ou constructor, porque este é precisamente o xénero de efeito que vimos proceder daquele xénero de causa.” Non é isto, no entanto, que acontece quando comparamos o universo com unha casa. “Mas, certamente non ireis afirmar que o universo se parece de tal maneira com unha casa que podemos com a mesma certeza inferir unha causa similar ou que a analoxía resulta aqui completa e perfeita. A dissimilitude é tán impressionante que o máximo a que podeis aspirar neste ponto é a unha suposiçón, unha conxectura, unha presunçón a respeito dunha causa similar.” Em resumo, debido ao facto de ter por base unha analoxía fraca, o argumento do desígnio, em vez de permitir probar, como pretende Cleantes, que a Divindade é semelhante ao home, permite apenas conxecturar, supor ou presumir que existe unha semelhança entre ambos. Isto é um resultado bastante mais fraco do que aquele que Cleantes pretendia estabelecer, para quem as diferênças entre os obxectos naturais e os artefactos constituíam unha garantia segura de que a causa do universo é unha mente com capacidades imensamente superiores às da mente humana.
DAVID HUME (DIÁLOGOS SOBRE A RELIXIÓN NATURAL)
O Pomar 