
Non eram Prisciliano, Instancio nem Salviano homes que se aterrasem com decretos emanados daquela liviana côrte imperial, em que a xustiça era de compra e venda. Esperabam muito no poder das suas artes e das suas riquezas, bem confirmado polo suceso. Obcecábaos por outra parte o erro, para que nem de agrado nem por força, voltássem ao redil católico. Saírom pois das Espanhas, com o firme propósito de obter a revocaçón do edicto e esparcer de passada a sua doutrina entre as multidóns de Aquitânia e da península itálica. Muitos prosélitos fixérom entre a plebe Elusana e de Burdeos, pervertindo em especial a Eucrocia e à sua filha Prócula, em cuxas possesóns dogmatizarom por longos dias. Entrambas os acompanharom na viáxe a Roma, e com elas um esquadrón de mulheres (turpis pudibundusque comitatus, afirma Sulpicio), com as quais era fama que mantinham os priscilianistas relaçóns non de tudo platónicas, nem edificantes. De Prócula tivo um filho o mesmo autor e fautor da seita, entre cuxas ascéticas virtudes non figuraba polo visto a continência, ainda depois de ter cinxído a sua cabeça com as sagradas ínfulas, por obra e graça de seus patróns lusitanos. Na forma sobredíta chegou o novo bispo a Roma, viáxe na verdade excusada, posto que o grande pontífice San Dámaso, que, como espanhol, debía ter boas notícias dos seus intentos, negou-se a ouvir as suas disculpas e a dar-lhe audiência. Só quem ignore a disciplina daqueles séculos poderá extranhar que se limitase a isto e non pronunciáse novo anatema contra os priscilianistas. ¿A que habería de interpor a sua autoridade em causa xá xulgada pola Igrexa espanhola reunida em concilio, constando-lhe a verdade e o acerto desta decisón e sendo notorios e gravíssimos os erros dos gnósticos que tiraba a resuscitar Prisciliano? Novo desengano esperaba aos nossos heréxes em Milán, onde encontrarom firmíssima oposiçón em San Ambrosio, que lhes pechou as portas do templo, como as había de pechar ao grande Teodosio. Mas tinham Prisciliano e os seus áureas chaves para o alcázar de Graciano, e muito cedo foi sobornado Macedonio, “magister officiorum”, que obtivo do emperador um novo rescripto, a teor do qual tinha que ser anulado o anterior e restituidos os priscilianistas às suas igrexas. ¡Tan desditados eram os tempos e tán funestos resultados aparecerom sempre da intromissón do poder civil (resistida onde queira pola Igrexa) em matérias eclesiásticas! Pronto respondeu a execuçón ao decreto. O ouro dos galaicos amansou a Volvencio, procónsul de Lusitânia, antes tán decidido contra Prisciliano; assim este como Instancio voltarom às suas igrexas (Salviano tinha falecido em Roma), e deu começo unha persecuçón anticatólica, em que sobre tudo corría perigo Itacio, o mais acre e resolvido dos contradictores da herexía. Oportuno xulgou fuxir para as Galias, onde interpuxo apelaçón ante o perfeito Gregório, o qual, pola autoridade que tinha em Espanha, chamou ao seu tribunal aos autores daquelas tropelias, non sem dar parte ao Imperador do acontecido e da mala fé e venalidade com que procedíam os seus conselheiros no negócio dos priscilianistas.
MARCELINO MENENDEZ PELAYO