
Vamos concluir a exposiçón dos elementos principais da lóxica aristotélica, xá vimos que as palabras isoladas, isto é, os “termos” com os quais formamos “enunciados”, após estarem despoxados de qualquer relaçón entre si, remetem para unha das “dez categorias”. No entanto, o que interessa a Aristóteles é saber (conhecer) a “verdade sobre o mundo”, e a forma mais elementar de conhecimento som as “proposiçóns”. Os “termos” desligados (“Xoán”, “ontem”, “foi”, “Barcelona”, “Sócrates”, “home”) non som, nem “verdadeiros” nem “falsos” e, portanto, dizem-nos pouco “sobre como o mundo é”. Quando afirmamos (ou negamos) algunha cousa, sobre algunha cousa, isto é, quando atribuímos um “predicado” a um “suxeito”, o que fazemos é emitir um “xuízo”. A “verdade” ou a “falsidade” dos nossos “xuízos” é o que nos permite “conhecer” a relaçón existente entre o “suxeito” e o “predicado”, e ter, desse modo, “informaçón” sobre a “realidade”. A análise dos “enunciados” é, portanto, o passo seguinte no esquema da “lóxica de Aristóteles” e materializa-se em “Da Representaçón”, onde, de resto, som tratados os diferêntes modos de “afirmar” ou “negar” algo, por exemplo, indicando “necessidade” ou “possibilidade” (é muito diferente “afirmar” que “Deus existe necessariamente” de dizer que “Deus pode existir”). No entanto, para orixinar “conhecimento” é necessário “raciocinar” ou, dito de outro modo, “ligar” entre si “xuízos” ou “proposiçóns”. Um “siloxismo” é um “raciocínio” no qual uns “enunciados” (“o consequente”) som “consequência necessária” de outros (“o antecedente”). Normalmente, um “siloxismo” está composto por três “proposiçóns”: dous “antecedentes” ou “premissas” e um “consequente” ou “conclusón”. O exemplo típico de “siloxismo aristotélico” é o seguinte: “Se, todos os homes som mortais.” “e, Sócrates é um home.” “Lóxico, Sócrates é mortal.” Se o “siloxismo” for correcto, das “premissas” derivará necessariamente a “conclusón”. Por isso, o que temos é unha “deduçón”: dos dous factos que constituem as “premissas” deduzimos o “consequente”. A análise dos siloxismos e das diferentes formas possíbeis nas quais se podem apresentar, de acordo com o modo como se colocarem os “termos” nas “proposiçóns” que formam o “siloxismo”, encontra-se na obra “Primeiros Analíticos”. Mas essa análise é feita nunha perspectiva puramente formal, isto é, atendendo exclusivamente à estructura dos “raciocínios”, prescindindo por completo do conteúdo dos “enunciados”, que tanto poderiam ser “verdadeiros” como “falsos”, porque o que interessa é a estructura. Dessa forma, Aristóteles concentra-se no modo como pensamos, non no “como” dos pensamentos, sem permitir que o “quê” dos mesmos o desvie do seu obxectivo.
P. RUIZ TRUJILLO