
O Parlamento, por outro lado, foi “rebaixado a mero comité de facçóns” em que as decisóns xá están previamente tomadas. O debate parlamentar transforma-se em “show”. A esfera pública xá non funciona como “princípio organizativo do ordenamento estatal”. A participaçón política xenuína foi arruinada. Resta o vazio do indivíduo que perdeu tanto o público como o privado e que se “preenche” através dos “mass media”. A idiotizaçón produzida pola televisón e a propaganda inhabilita o indivíduo para o exercício da crítica racional. Nas novas condiçóns criadas pola incorporaçón da clásse trabalhadora e das mulheres, Habermas concede que também cambaleia, a base do público constituída polas pessoas ilustradas raciocinantes. Admite que a homoxeneidade cooperava com a procura do interesse xeral, apesar de colixir as críticas marxistas ao interesse de clásse. Os interesses dos grupos enfrentados e a pluralidade expressada em termos de heteroxeneidade contribuem para arruinar o idealizado modelo habermasiano da esfera pública burguesa. Torna-se evidente que a inclusón de um maior número de pessoas, non significou unha maior democratizaçón, mas antes que, em correlaçón com os processos económicos e sociais que conduziam ao capitalismo monopolista governado por grandes organizaçóns, arruinou a qualidade da esfera pública liberal. A grande contradiçón do alargamento quantitativo da democracia é, que non trouxo um aumento qualitativo, mas, unha “perda de liberdade”. As vidas dos cidadáns, som cada vez mais controladas por “forças anónimas abstractas”. O consenso fabrica-se através de “opinion-molding services” –a opinión modela-se– e de prestíxio pessoal segundo o modelo publicitário. Habermas lamenta a degradaçón da “qualidade” da democracia. O referênte histórico do espaço público burguês foi drenado. Non obstânte, convenientemente tratada em termos comunicativos, a esfera pública deliberativa converter-se-á no referente utópìco do pensamento habermasiano e num elemento crucial na sua aposta pola democracia.
MARÍA JOSÉ GUERRA PALMERO