
Este libro, primeiro exemplo de literatura de cabalaria em castelán, pertence também muito probabelmente aos anos do reinado de Sancho IV, ainda que a dataçón é insegura e foi discutida. Menéndez Pidal pensa que sobre o 1293; Paul Groussac e Gaston Paris situam-no no século seguinte, basándose que no texto se menciona a supressón da ordem dos Templários, que tivo lugar em 1310. Agapito Rey supón que este pasaxe foi unha interpolaçón tardía e apoia a data de Menéndez Pidal. Também Northup aceita a época de Sancho IV. A obra foi impresa em Salamanca no 1503, e conservam-se três manuscríptos de diferênte época que reproduzem partes do texto. Gayangos os utilizou imperfeitamente para a sua ediçón de 1858. O assunto central da “Gran Conquista” foi o relato das Cruzadas a Terra Santa, que tivérom lugar durante o século XII. A obra espanhola segue principalmente o “Roman d’Eracle”, adaptaçón francesa da “Historia rerum in partibus transmarinis gestarum” do Arzobispo Guillermo de Tiro, mas aproveita também outros textos franceses e provençais, como a “Chanson de Jérusalem”, as duas “Chanson d’Antioche” (a provençal e a francesa) e os “Chétifs”, que traduz literalmente o resume, intercalándo-os como capítulos do texto básico, que chegam assim a 1100. Com o relato das Cruzadas, entrelazam-se numerosas lendas de muito diverso assunto, de grande interésse pola sua relaçón com as xestas e com a literatura cabaleiresca. Entre ditas lendas destacam as referêntes ao nascimento e xuventude de Carlomagno, chamado Mainete, e a do “Caballero del Cisne”, introducída na “Gran Conquista” para estabelecer a xenealoxía de Godofredo de Bouillon, herói da primeira Cruzada, a quem os poetas medievais atribuírom fantásticos antepassados; outras lendas tenhem também por obxecto fixar a xenealoxía de algúm cruzado distinguido. A lenda de Mainete é diferênte da que se inserta na “Primeira Crónica General” e no poema de “Roncesvalles”; fundíndo-se com a lenda de Berta, primeira versón deste tema conhecida em España. Na “Gran Conquista”, Berta é filha única de Flores e Blancaflor. “reis de Almeria”, non de Hungría, como se afirma em todas as demais versóns da famosa lenda carolinxia, menos unha, polo que a espanholizaçón dos pais de Berta non foi invençón da “Gran Conquista”. Quando da morte do rei Pepino os filhos da falsa Berta tramam a morte de Mainete, o xovem Carlos escapa para España, e começa assim a lenda própria de Mainete, unha das primeiras em Espanha do ciclo carolínxio. A lenda do “Cabaleiro do Cisne”, tema literário de grande difusón, recolhido por Wagner no seu “Lohengrin”, penetra também na Espanha por primeira vez na “La Gran Conquista de Ultramar”.
JUAN LUIS ALBORG