Unha ves era un velliño que tiña por úneca acupación o levar a cana, corda e anzol, e irse pra beira do río a pescar; cuase sempre tornaba á casa co cesto acugulado de peixes, mais veu un tempo en que a fertuna volveulle as costas, e en van iba día tras día coa cana; o anzol baixaba hastra dar nos limos do fondo, e os peixes fuxían do recramo. Renegando da sorte, e con prepósito de acabar aquela vida tan chea de necesidades, pensou ir por últema vez ó rio; a este fin colleu os trastes e andando, andando topouse no sitio de costume. Pouco habia que tendera a corda, cando sintiu que pesaba moito, e uns tirantazos condanaos. Ó erguela con forza, sacou un peixe moi grande, de linda cor, que meteu no cesto; logo puxo cebo no anzol e dispúñase a botar de novo a corda, mais ouviu unha voz que lle dicía: -Si non me matas, terás o peixe que queiras. Volveuse o home asombrado e mirou que quen lle falaba era o peixe do cesto. -¿Darasme fartura si te solto? -perguntoulle con legría. -Si, velliño; pro anda lixeiro, porque xa me sinto afogado. -Un peixe máis ou menos non é nada; vaite á auga – dixo o pescador, tirando con el no río. Contra o que agardaba, aquel día non pescou migalla, e o mesmo lle pasou o siguente. Xa estaba arrepentido de haberlle dado libertade ó dos cores, cando volveu a caír no anzol. -Non, agora – díxolle – nin Xuncras te salva; inganácheme; pois vas a pagalas. E chimpouno ó cesto. -Pescador – falou dadrento – , non me mates e dareiche peixe dabondo. -Non entendo- repuxo meneando a cabeza. -¡Logo teño que morrer!… -Sin remédeo; na miña casa hai fame, e como caíche ti soilo… -Ben, pois escoita: has de pórme en catro anacos; deles que coma un a túa muller, outro a égoa, outro a cadela e o que sobre espíchalo na horta. -E eu non como nada ¡recorcio! -Ti aúna, convén asina. -Farei o que mandas -respondeu o velliño envolvendo a corda, e co cesto ó lombo, tornou a casa pra comprir todo o que dixera o peixe. Dalí a tres ou catro meses, a muller do pescador pariu dous mozos, a quen puxeron de nome Arrinca-pedras e Retorce-piñeiros. A égoa trouxo dous cabalos. A cadela, dous liós. E na horta naceron dúas lanzas. Os rapaces foron crecendo fortes como buxos; e ó ter vinte anos, dixéronlle ó pai que querían ir polo mundo. Non sin tristura cedeu o vello ós seus deseios; e dándolle a cada un, cabalo, lión e lanza, botoulles a bendición e viunos marchar da aldea. Levaban andado un bo trecho e toparon unha encrucillada. Eiquí -dixo Arrinca-pedras- debemos sopararnos; irmán, toma esta botelliña, eu quédome cunha igoal; si a iauga muda de cor, é porque algún de nós está en peligro. -Ben -respondeulle abrazándoo con ternura. E tomaron por oposto camiño. Na imposibridá de siguir os dous, iremos con Retorce-piñeiros que andivo toda a noite e chegou pola mañan a un pobo vistido de loito. Picado da cubiza ante o estrano do caso, alcurréuselle saber por que a xente andaba chorando polas rúas, as casas tiñan as portas a medio abrir e nos balcóns pinduraban lazos negros; e unha vella deulle a espricación deste xeito. Non é milagre que nos afrixamos; hai perto da vila un culebrón de sete cabezas, grandismo, que tódolos días come súa persoa, e hoxe ás catro da tarde, vén buscar a filla do Rei. Este prubicou un bando en que di que quen mate o culebrón casarase coa filla; pro naide se astreve ¡é tan feo! ¡tan cheo de escamas!… Enteirado Retorce-piñeiros, pensou ir en busca do animal que tan asombrada tiña a xente daquel pobo, e unha hora antes da sinalada, apartouse no sitio por onde había de pasar. Moi logo sentiu o barullo que facía arrastrándose e asubiando por antre os toxos do bosque. Lonxe de se acovardar, baixou do cabalo e embrazou a lanza. O escorpión estaba á súa beira e abría unha das bocas pra collelo. -¡A min lión!, ¡a min cabalo! -dixo choutando riba del e descargándolle lanzazos entramentras os outros lle axudaban cos dentes e as patas. Dempois dunha loita coraxuda, o culebrón deixou de alentar; estaba morto. A vítima escoitara dende o penedo en que se puxera pra recibir a morte, as voces de Retorce-piñeiros, e viu ó lión, polo que un relampo, de legría cruzou a súa alma. O valente mozo arrincou as sete lingoas do mostruo, mais non créndose merecente da filla do Rei, colleu por un camiño que o alexou do pobo. Nisto pasou por onda o culebrón morto un preto; e como sabía o bando que dera o Rei, resolto a aporveitar tan boa ocasión, cortoulle as sete cabezas e persentouse no Pazo a recoller o prémeo que lle foi concedido sin vacilaciós. (…)
HÉRCULES DE EDICIONES (GALICIA DE CONTO) HERMIDA, M. (DIR.), 2001: “RELATOS E OUTRAS PROSAS” DE ROQUE PESQUEIRA CRESPO, XUNTA DE GALICIA.
O Pomar 