A min gostame asubiar. Enterralas duas mans nos petos do pantalón, botarme andar con paso inquedo e soltar o asubío é todo un mesmo feito. Con perdón, xa sei que iso demostra unha grandísima falta de educación, que lle imos facer. O meu é ir indo co asubío na frol dos beizos desta miña mocedade, sempre cara nengures, pois o que máis me gusta, máis que durmir, enamoriscar, comprar favores ou vendelos. o que me gusta facer de verdade, digo, é non facer nada; pero sempre co meu asubío por de diante. Así que, sen pensar en nada malo, déixome ir rúa arriba saúdo ao paso o Liola, aparto do bruído dun tractor, acénolle coa cabeza ao Maro, o pescantín; veñen catro escaleiras e estou diante da casa do concello. Como era sabido o Pleno estaba por comezar. Así que antes de continuar asubiando deica nengures, resolvín cumplir cos deberes de bó cidadán e asistir á xuntanza. Sacudín as botas na entrada pois que non fosen poñer conmigo, que aínda un ten o seu respeto, e subín ao primeiro piso. Alí estaban eles todos. A miña dereita -eu era un espectador-, os concellais de D. Hermenexildo (J. A. – A. Pé. ; bó, vos xa sabedes), sentados nunha fileira de sillas desas que fan poñer moi dereita a espiña e as nádegas duras e ceremoniosas. Ao fondo, após dunha mesa austera, respetábel e escura, había un señor regordete; no centro. D. Hermenexildo, xusto a contraluz dunha grande fiestra que ten o escudo da vila grabado limpamente no cristal; logo, a segredaria. Na parede, á dereita, a foto do Rei. Na parede, á esquerda, a cruz de Cristo, en madeira sen adornos. Frente por frente dos concellais de D. Hermenexildo estaban os da oposición, catro seguro; ou cinco. A señora segredaria comenzou a ler. Lía con presa, con moita presa, quería chegar ao fin e o fin cada vez máis lonxe; e eu que non entendía nada de todo aquilo e aquilo que non acababa. As verbas empezaron a bailarme na cachola: “indice-presupuestario-montante-haciendas-municipales-débitos-concepto-parroquia-carácter-artículo. Ao fin rematou e todos atentamos, ela tamen suspirou fondo. Empezou o pleno. Pola calada, sen que me visen, deime unha frega de mans, veña esa Orde do Día, díxenme. Veu o primeiro punto daquela orde do día. Mellor non viñera. Leuse. Alguén quixo dicir algo importante. ¡Chee! ¡Alto aí! Primeiro falo eu, dixo D. Hermenexildo, mais ou menos, pero educadamente. E falou. (Non debeu facerme iso a min. Eu que estaba alí sen pensar en nada malo). Falouse castelán técnico, tecnócrata, tecnolóxico que empregan os ministros de sucedáneo cando queren dar gato por lebre. Non, non falou. Discursou. Dilocidou. Inquiríu. Periparafraseou. Parlamentariou. E non dixo nada! Ao remate daquela disertación empezoume a querer deserta-lo meu asubío. Salvoume a oposición cos seus martelos. O martelo do Gago é como eses que saen na televisión as tardes do sábado antes de comenzar algunhas películas: un gong xigante dun golpe só, guiado por man baruda, tamén xigante, que deixa estremecer o eco con longura. O martelo do Rivera é frío e remachador, preciso, que percura o obxectivo con ollo de cirurxano, impertérrito, sen miramentos. O martelo do Miro é martelo doméstico, de pau de buxo: avanza cara adiante de todo, dí logo, educadamente, “con permiso” e a seguir xa: ¡Toc! ¡Toc! ¡Toc! plancha o bife. O martelo do Manolo é como ises marteliños que hai nas festas, lembrase del, sácao e, sen preludios: ¡Poing! ¡Poing! ¡Poing! ¡Poing! Machaca duramente. O Almuiña non topa o seu martelo. “Pero home, onde o puxeche?” parece que interrogan os compañeiros coa ollada. Que sería de min, de nós, sen eses martelos todos? Son martelos que salvan o asubío. Quero todo-los martelos xuntos, os grandes, os pequechos, martelos de golpe a golpe, con dignidade, que saiban denunciar sen medo cando é preciso ou descansar na paz de cada quen se así se tercia. Pero cal non sería a miña surpresa cando ao levantar os ollos destes pensares fondos .ainda resoaban os golpes naquela, polo menos, demócrata estancia- vexo ao noso máximo representante, o noso alcalde eleito, de “pierna cruzada” co-pe-de-bombón (o pé de ir “A Pé”, sí; mai-lo zapato, claro) e sumido na leitura dun periódico. ¡O que decía a outra xente, así como así, escorregáballe! Definitivamente perdín o meu asubío querido naquel local de angurias. E ainda logo, coa lonxana espranza de atopa-lo, percurei axuda nos “muchachos” de D. Hermenexildo e vín que algún quedárase tal qual, así de teso; así, adormiñado, pegándose co queixo queixadas no esternón. Algún outro estaba entretido buscando sesudo o pestillo a fiestra e cando non topou tan recondito artiluxio pedíu axuda solidaria a un compañeiro, xa eran dous. Tranquilos, a fiestra abríuse. Así, deste xeito, pasou o segundo punto na Orde de ese día. E pasou o terceiro. O cuarto xa non sei se pasou. Cando unha lingua mala, requetemala, me dixo ao oido que o pleno fora feito xá noutro sitio, a outras horas, “extraoficialmente”; eu non quixen dar creto a semellantes barbaridades pero, por se acaso, funme de alí. Funme coas mans encasquetadas nos bolsos, cos ollos murchos, o paso inquedo de sempre. Sen asubío! Que ninguén pense que conto estas lerias por divertimento. Que o meu é o pan de cada día, en paz conmigo mesmo, sen negruras e sen envexas. O meu non é a guerra. Os tiros fanme feridas nas orellas, fan bruido, non me gostan. Os odios e rencores doenme alá por dentro, quen sabe onde, alá por dentro. E son da man aberta. Pero non lla podo dar, ao mesmo tempo, aos homes libres e aos que percuran facerse ver, facerse ademirar polo que non son. Non sei calar de diante da miseria dos cerebros carcomidos. E teño que dicir que a ditadura non é, nen roxa nem azul, non é o camiño noso. O perigo non está en Arbo, que é un pobo máis, perdido na xeografía, as consecuencias dos erros de eiquí só as sofren persoas inmediatas a esta vila, non cambian as canles dunha nación enteira. O perigo está en que haxa moitos Arbos, entón todo o traballo feito na sombra durante tantos anos, toda a defensa da dignidade humana e o seu entorno, todo-los golpes recibidos e o seu sangue verquido sen xusticia, non nos servíu de nada. Pero mellor remato xa, estou de mala uva. A culpa é de que no día de hoxe, alá riba, perdín o meu asubío. ¿Cómo hei camiñar deica ningures, inquedo, sen ese instrumento meu, a miña música, o chiflo, o meu apito, a gaita miña de cada día? ¿Cómo. eh, cómo? ¿Alguén pode dicirmo? Saúde!!
X. X. R. R. (PUBLICADO EM “A PENEIRA” ANO I – 1984)
O Pomar 