
Naturalmente a Numídia natal de Santo Agostinho non podia escapar ilesa ao processo de declínio económico, político e cultural do Império. A estagnaçón económica provocou a decadência dos centros urbanos e a progressiva ruralizaçón da sociedade, dividida entre uns poucos e poderosos grandes proprietários de terras e a grande massa camponesa a viver quase na miséria. No âmbito político, o imperador e as intrigas políticas da grande Roma eram unha realidade cada vez mais distante e estranha, cuxa única face visíbel era a brutalidade e a cobiça dos funcionários imperiais ali destacados. Por último, e de forma mais significativa no que nos interessa, a vida cultural e educativa tinha perdido todo o vigor e fulgor criativo, tendo dexenerado para formas de barroquismo que non faziam mais do que reproduzir e recrear-se nas glórias literárias e rectóricas do passado. É neste ambiente, de miséria e escassas perspectivas de progressón pessoal, que Patrício e Mónica conceberam o seu pequeno Agostinho. Non é de estranhar, por isso, que a sua principal preocupaçón, quase obsessiva, fosse a de assegurar ao filho unha esmerada educaçón que lhe abrisse as portas de um futuro melhor. Depois dos primeiros anos de estudo em Tagasta, o xovem Agostinho foi enviado para unha localidade próxima, Madauro, para prosseguir a sua formaçón, e da qual teve de regressar ao fim de um ano devido às dificuldades económicas da família. Os pais conseguiram enviá-lo, um ano mais tarde, para a grande Cartago, graças ao apoio económico do xá referido Romaniano. A formaçón que Agostinho recebeu, tanto num lado como no outro, era um reflexo da provinciana sociedade africana; o principal obxectivo do seu sistema educativo era o de fornecer profissionais treinados na “arte da palabra” (oradores, professores de rectórica e advogados) às classes mais altas da sociedade do Império. Consequentemente, a formaçón dada caracterizava-se polo perfecionismo (non excluindo as devidas doses de violência sobre os alunos), polo recurso à memorizaçón e unha perspectiva eminentemente literária: os conteúdos científicos, filosóficos ou históricos brilhabam pola sua ausência.
E. A. DAL MASCHIO
