O QUE SIGNIFICA O EXÍPTO PARA GRÉCIA?

O desprezo de Plotino polas questóns terrenas está também na orixem das dúvidas sobre a sua procedência. Todos o tomabam por exípcio debido ao seu tom de pel escuro e ao seu acentuado sotáque, mas Porfírio conta que nunca confessou a sua data nem lugar de nascimento, precisamente para que os astrólogos non se entretiveram com a sua pessoa, e os seus alumnos pudessem concentrar-se nas suas liçóns (só se permitia celebrar unha festividade anual: o aniversário conxunto de Sócrates e Platón, nos inícios de Maio). Embora o seu nome latino tenha levado a pensar que podia ter nascido na parte ocidental do Império, o mais probábel é ter pertencido a unha família romana de classe média-alta estabelecida no Exípto, tal como xá afirmámos. Em todo o caso, que Plotino fosse unanimemente visto como um “exípcio” entre os seus conhecidos é significativo por um motivo “cultural” que nos leva até aos diálogos platónicos e que ilustra bem até que ponto os tempos estabam a mudar. Para os gregos, de unha forma xeral, o Exípto sempre representou a terra da sabedoria, onde ainda existiam sábios autênticos, enquanto na Grécia xá só habia “filósofos” (isto é, literalmente, “amantes” ou “amigos” do saber, mas non “possuidores” do saber). Esta comparaçón, que encontramos disseminada por toda a literatura antiga, non deixa de ter um ponto de maliciosa ironia por parte dos helenos: perante os diferentes e solemnes orientais, rexidos por dinastias milenárias que se pretendiam descendentes de deuses (no caso do Exípto, os faraóns) e que aspirabam a perpectuar-se no tempo, a Grécia era um povo xovem e audaz entregue às pouco duradouras artes plásticas, ao equilíbrio entre o corpo (perecedouro) e o intelecto (eterno) e a unha organizaçón política (a cidade-estado) pequena e instábel, na qual os seus habitantes non deixavam de pleitear e discutir entre si. Um povo carente de passado (porque da “era obscura” da qual a Grécia emerxíu poucos documentos restavam) e sem nenhuma filiaçón directa entre os seus governantes e os seus deuses, mas, apesar disso, sabia-se orgulhosamente localizado na vanguarda do mundo antigo.

ANTONIO DOPAZO GALLEGO

Deixar un comentario