O COMUNAL DE GUILLADE

oooooooooooooooooooooooooooooo

               Como indica Lisón Tolosana as aldeias na Galiza forman unha unidade xeográfica, social e cultural bem delimitadas.  Os vecinhos e vecinhas, eran perfeitos conhecedores da paisaxe e reconheciam qualquer accidente no terreno.  Os marcos de límites da aldeia convertem-se así nunha parte mais da paisaxe reconhecivel,  quase permanente quando nos escritos sobre os montes comunais se assinale “per suos terminos antiquos” ou  “desde tempo inmemorial” quando as testemunhas se expressan nos interrogatorios.  Os límites da aldeia como os do monte comúm van formar parte da paisaxe vivida polos vecinhos, convertem-se em fitos de referencia os marcos mas tamém os penedos, mâmoas, antas, muros ou corredoiras.  Xurdem na aldeia as linhas imaxinárias, tanto sexa entre marcos, penedos, mâmoas ou caseríos.  As augas vertentes sinalan a pertenza a unha aldeia ou outra, a linha recta entre marcos (em dereitura) transformam-se na unidade espacial de referencia entre os vecinhos.  Os elementos que conformarom os límites divisórios dos montes ou aldeias transformáron-se em referência da cultura popular ao solapar-se com espazos vencelhados ás lendas tradicionais (mâmoas, castros, caminhos), redefínem-se como unha parte do património intanxivel da comunidade.  Os conflíctos polos límites entre aldeias vecinhas tamém se incorporan á paisaxe mental da aldeia, cargando os marcos divisorios com unha ritualidade especial: cruces, letras, simbolos que son o resultado dos acordos entre dúas ou várias aldeias.

a irmandade circular

oooooooooooooooooooooooooooooo

.

                          TERRITÓRIO

               Esta demarcaçon atópase atravessada de norte a sul polo extenso e fértil val que conforma o río Tea e os seus tributários, mas a súa configuraçón física caracteríza-se pola hetereoxeneidade, xa que ó lado de formas montanhosas dunha altitude considerável, aparecen terras muito baixas, situadas case ó nível do mar.   Ao longo do território municipal pódense atopar diferentes unidades. No sector noroccidental é onde se rexistran as máximas alturas, debido a que por esta zona se estenden os montes graníticos da serra do Galleiro, que serven de límite natural cos concelhos de Pazos de Borbén e Mos e que acadan o seu cume máximo no coto de Cales (742 metros).   Ao leste tamén existen algúns residuos montanhosos cunha escasa altura, correspondentes aos somontes da serra da Paradanta (con cotas que non superan os 500 metros), onde se localiza A Picaraña (458 metros), na que se atopan dúas moles graníticas.  A súa parte central está formada por um âmplo espazo, máis baixo, que coincide coa fractura de falha que aproveitan o río Tea e os seus afluentes para abrir o val que van percorrendo de norte a sul, formando terrazas fluviais e glaciais.  En conxunto, Pontareas presenta unhas características dum bloque muito fracturado, muito afectado pola tectónica e cum aspecto perfeitamente delimitado pola depresón lonxitudinal que foi criando a erosón fluvial; a súa altitude média apenas supera os 100 metros porque, malia existir algunhas elevaçóns superiores, a maior parte do território está ocupada pola chaira que regan os diferentes leitos.   Póde-se afirmar que a súa paisaxe se define pola alternância de outeiros e vales; estes últimos están muito afectados pola acçón do home, xa que neles predomina o espazo cultivado e é onde se sitúa a maior parte das vivendas.   Seguindo a Henri Nonn, os factores condicionantes da morfoloxía do municipio son os comúns ós do batólito do Porriño, que se caracteriza por unha litoloxía favorável á erosión diferencial, unha tectónica que reforza as diferenzas litolóxicas e unha presenza de dominios morfoclimáticos durante o terciário e o quaternário.   Dende o punto de vista litolóxico, destaca a presenza do granito intrusivo herciniano, que domina sobre toda a extensón superficial.   É possível diferenciar, así mesmo, granitos de dúas micas com textura non orientada e de gran grosso e meio nos bordos montanhosos, que coinciden cos límites municipais leste e norte.   No resto do termo atópase o típico granito de biotita.   Existen, ademais, outros afloramentos graníticos de menor extensón que se misturam cos depósitos aluviais e coluviais que dán lugar ás terrazas fluviais.   Em quanto à edafoloxía, predominan os solos ácidos, cunha textura areenta ou franca-areenta.   Os máis frequentes pola súa extensón son o tipo Samarugo, cun ph compreendido entre o cinco e o cinco e meio e cunha escasa matéria orgánica (sempre inferior ó 10%);  o Sargadelos, semelhante ó anterior, incluso con menor quantidade de matéria orgánica no seu contido;  o Tebra, que se assenta em pendentes elevadas, o que provoca a apariçón de litosolos;  o Meixente, de textura franca e com um contido em matéria orgánica que pode acadá-lo 12%;  e o Goián, de características parecidas ao anterior, mas cunha escasa superfície.

alberte reboreda carreira

oooooooooooooooooooooooooooooo

                                  CLIMA

               Pola súa altitude, unha elevaçón media sobre o nível do mar inferior ós duzentos metros na maior parte do seu território, e pola súa posiçón xeográfica, próxima ó océano Atlântico, encádrase dentro do dominio climático que se pode considerar mediterrâneo húmido, oceânico com trazos mediterrâneos ou subtropical húmido.  Caracteríza-se polas temperaturas suaves no inverno e cálidas no verán, com abundantes precipitaçóns debido à influência oceânica.  O mes máis frío corresponde-se com Xaneiro, com 8,5ºC de media, mentres que em Xulho se rexistran as cotas máximas, com arredor de 21,5ºC.  A amplitude térmica é duns 13ºC, polo que xa indica certas características que se correspondem com o continental ou com o mediterrâneo com respeito a unha suavidade climática oceânica pura.  Os valores estivais som superiores ós atlânticos e as temperaturas invernais descendem dos 10ºC  en Decembro (8,5ºC), Xaneiro (8,5ºC) e Febreiro (9ºC), o que condiciona o desenvolvimento do ciclo biolóxico dos seres vivos.  Ademais, possúe um total de seis meses con valores inferiores ós 10ºC, rexistrándo-se ás vezes 0ºC, con riscos de xeadas.  A semelhanza cos climas de tendência mediterrânea deixa-se sentir sobre tudo nas médias máximas, pois superan-se os 25ºC em Xulho, Agosto e Sptembro.  As precipitaçóns anuais exceden os 1.500 milímetros, mas arredor das três quartas partes rexístran-se em seis meses, de aí o seu carácter irregular; Xaneiro, Febreiro e Marzo tenhem chúvias em mais da metade dos seus días, mentres que Xunho, Xulho, Agosto e Septembro som os máis secos, c’um acusado déficit hídrico.

alberte reboreda carreira

oooooooooooooooooooooooooooooo

                          HIDROGRAFÍA

               A rede hidrográfica do termo está organizada ó redor do río Tea, um dos principais afluentes do Miño no seu curso baixo e de grande importância ecolóxica, polo que unha boa parte do seu curso está declarado Lugar de Importância Comunitária (LIC).  Nasce no concelho pontevedrés de Covelo e atravessa o de Mondariz, com direcçón nordeste-sudoeste, até introducir-se no de Pontareas, onde muda a sua orientaçón (norte-sul), xá que aproveita unha fractura tectónica pola que cruza este território.  O seu principal afluente pola marxem dereita é o Borbén, xunto co rego de Mouro, o regato de Cillarga, o río Xinzo e o regueiro da Barxa, e o seu contribuínte mais importânte pola parte esquerda é o Uma.

alberte reboreda carreira

oooooooooooooooooooooooooooooo

EM NOME DE GUILLADE (XXVIII)

                               HISTÓRIA

               Como em todo o val do río Tea e em xeral na comarca do Condado, este concelho é rico em xacimentos arqueolóxicos que abranxem desde o paleolítico até à época visigótica. o que demonstra a súa ocupaçón desde etapas prehistóricas. Diversos úteis e enterramentos som algunhas das pegadas que representan os períodos iniciais dos poboadores mais antigos, mas foi a cultura castrexa a que deixou maior marca no território, com numerosos restos de edificaçóns e outros vestíxios.  Posteriormente produciu-se a invasón romana, que se manifesta na transformaçón destes assentamentos, e há notícias da fundaçón da vila de Angoares, situada no mesmo lugar que ocupa na actualidade a igrexa parroquial.  Este concelho formava parte da comarca medieval denominada Toroño ou Toronio, que, segundo a Chrónica de Hidácio, foi arrasada polos vándalos no ano 445, que destruiron tamém a vila romana, sobre a que se levantou unha edificaçón relixiosa e, posteriormente, o templo actual, dependente da Igrexa compostelá, trás a doaçón do rei Adfonsus III, em 893.  Durante o período medieval, a maior parte do território concelhil estava baixo o domínio dos senhores do castelo do Sobroso (os Sarmentos e os Soutomaior), que está situado no monte Landín. Non se conhece a orixem da devandita edificaçón, malía que se supón que no seu lugar houbo um castro ou unha antiga fortaleza e que o seu nome fai referência ás sobreiras que existian naquela zona.  Sábe-se da súa existência certa em 1117, quando a rainha Dona Urraca foi assediada alí polos partidários do seu filho Adfonsus VII e conseguiu fuxir para Santiago de Compostela em busca da axuda do bispo Xelmírez.  Durante esta época foi um dos castelos mais importantes do bispado de Tui; pertenceu à coroa, que o empregou como fortificaçón defensiva, e no século XIII foi cedido à família Soberoso ou Sobroso.  Em 1379, Xoán I concedeu-lho a Pedro Ruíz Sarmento, senhor de Ribadávia e adiantado maior da Galiza.  Na segunda metade do século XV foi escenário das loitas entre as linháxes dos Sarmento e dos Soutomaior (donos do couto dos Canedos, actual parróquia de Pontareas, e do de Sobroso) e da revolta Irmandiña (1467-68), polo que foi derrubada unha boa parte da edificaçón.  O castelo foi reconstruído por Pedro Álvarez de Soutomaior, mais conhecido como Pedro Madruga, e rematadas as obras anos despois por García Sarmento.  No transcurso da época moderna perdeu a súa importância militar e, desde o século XVIII, quedou abandonado.  Em 1923 passou a mans de Alejo Carrera Muñoz, artífice da “reconstruçón”, e em 1981 adquiriu-no o concelho pontareán, o seu actual propietário.

alberte reboreda carreira

oooooooooooooooooooooooooooooo

.

                          pontareas

               A orixem da Vila de Pontareas está nunha feira mensual que lhe concedeu Fernando o Católico a Garcia Sarmento de Soutomaior, para desenvolver no couto dos Canedos, o 28 de Março de 1483.  Desde entón, a poboaçón medrou rapidamente e, num documento de 1577, xá figura o seu tratamento de Vila.  A súa situaçón estratéxica fixo que se convertira num lugar de passo obrigado para intervir nos sucessos bélicos do sul da província. Tamém nesta zona tiveron lugar importantes loitas entre os partidários de Isabel a Católica e Xoana a Beltranexa.  Durante o “Antigo Rexíme”, as aldeias que conformam o Concelho pertenceron à província de Tui e estaban divididas entre as xurisdiçóns de Sobroso, baixo o domínio do marquês de Sobroso, do conde de San Román e doutros senhores; Oliveira, senhorío do bispo de Tui e doutros senhores: e Salvaterra de Miño, dependente do conde de Salvaterra e algunha aldeia compartida co marquês de Valadares e com outros.  Coa proclamaçón da Constituçón de 1812, que supuxo a substituçón do rexíme senhorial e o estabelecimento dunha administraçón municipal, fundando os Concelhos de Guláns e Pontareas.  Em 1823 produciu-se a derrogaçón da devandita lei polo rei Fernando VII, polo que se suprimiron estas demarcaçóns e se restaurou o rexíme anterior.  A definitiva consolidaçón de Pontareas como Concelho cos limites actuais produciu-se em 1835 e, desde entón, non sufriu modificaçóns no seu território.

alberte reboreda carreira

oooooooooooooooooooooooooooooo

.

        CONTEXTO ARQUEOLÓXICO XERAL

               O curso do río Tea, em xeral, e Pontareas, em particular, constituiem um território muito rico em xacimentos pré-históricos. Os achados arqueolóxicos mais antigos do Concelho datan do paleolítico, ó que pertence um utensílio acheulense aparecido no lugar da Pedra de Agua (Pontareas).  Mais abundantes son os procedentes do neolítico, entre os que destacan um machado pulido, atopado no Barral (Pontareas) e outros úteis líticos descobertos nas aldeias de Angoares (um punhal de folha plana com empunhadura fiferenciada) e Guillade (um machado).  A cultura megalítica tamém está representada por vários enterramentos e à idade dos metais corresponde-lhe um machado de bronce, encontrado perto da Pena dos Namorados (Arcos).  Há abundantes mostras, ademais, de gravados rupestres, como os descobertos na Chan de Gândara (Mondariz) ou os de Ribadetea e Guillade, unha grande parte destes vestixios atopan-se no Museo Municipal de Pontareas.  Da cultura castrexa tamém se conhecen abundantes restos. Existen mostras destes asentamentos em Angoares, Areas, Bugarín, Celeiros, Cristiñade, Guillade, Guláns, Nogueira, Oliveira, Pías, Ribadetea, Xinzo, etc. e entre eles destacan o de Fozara e o de Troña.  A conhecida como cidade do Caneiro (Fozara) é de gran relevancia, xá que nela apareceu, entre outros restos cerámicos e metálicos, um fragmento de vasilha grega, um caso excepcional na Galiza.  O castro de Troña (Pias) está situado no monte denominado do Doce Nome de Xesus, a uns 280 metros sobre o nível do mar.  Iniciáron-se as escavaçóns polos anos 20 ou 30 do século XX Luís Pericot e Florentino Cuevillas.  Posúe forma elíptica ou oval, presentando amplas terrazas na súa pendente oeste e um ancho foxo aberto na rocha.  Nel atoparon-se numerosos restos, entre os que sobresán fíbulas, moedas, escumalhas, e abundantes fragmentos cerámicos. Pertence ós denominados castros defensivos e son muito peculiares as súas vivendas, xá que existem construçóns de planta circular, elíptica, quadrada e rectangular. o que demostra que foi habitado durante um largo período de tempo.  Tamém destaca um petróglifo que tem unha serpe, arredor do qual circulan várias lendas.

alberte reboreda carreira

oooooooooooooooooooooooooooooo

.

               ARQUITECTURA RELIXIOSA

               No eido da arquitectura, son várias as igrexas que aínda conservan vestíxios da súa construçón românica, como a de San Pedro de Angoares, que pertenceu a um mosteiro bieito e que consta de planta de cruz latina e ábside rectangular, na que sobresaen o capitel do seu interior e os canzorros; a de San Salvador de Padróns, que tan só posúe a portada de estilo românico, mas que destaca polas súas dimensóns; a de Santo Estevo de Cumiar, com portada românica, um arco triunfal e um león de grandes proporçóns arrimado à parede norte;  e a de San Cibrán de Paredes, que aínda tem elementos ornamentais representativos, como os canzorros ou a cruz do tellado.  Outro templo que cumpre mencionar é o de San Nicolau de Prado, máis moderno, mas que destaca polas súas pinturas murais (do século XVI).

ALBERTE REBOREDA CARREIRA

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

.

                            MOSTEIROS

               Dentro das realizaçóns de carácter relixioso, tamém se deben salientá-los numerosos mosteiros que existiron em todo o termo.  O primeiro em levantar-se foi o de Santa Locaia de Guillade, do que tán só se conservan as súas ruínas. Máis tarde há notícias de de San Pedro de Angoares, do de San Bartolomeu de Fozara e do de Santo Estevo de Cumiar.  O de feitoria máis recente foi o convento de San Diego de Canedo, froito da doazón do pazo no que se assenta (polo conde de Salvaterra) para converte-lo em cenóbio franciscano, que, aínda que data do século XVIII, conserva unha portada do XVI.

ALBERTE REBOREDA CARREIRA

.

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

EM NOME DE GUILLADE (INFORME TAMUXE)

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

                  OS PETOS DAS ÁNIMAS

.

               Éstas almas de Guillade, que nos levan desde Camoes, á práctica funcionalidade da vida moderna, seguem calando fundo no recordo daquéles que xá lá ván, e na certeza de que nós iremos despois.  Que, inclúso, a minha alma de pagán, volta a cara atrás pensativo.

.

Alma minha gentíl, que te partíste
tao cedo désta vida descontente,
repousa lá no Céu eternamente,
e viva eu cá na terra sempre tríste.

Se lá no assento etéreo, onde subíste,
memória désta vida se consente,
nao te esqueças daquele amor ardente
que já nos olhos meus tao puro víste.

E se víres que pode merecer-te
algua cousa a dor que me ficou
da mágoa, sem remédio, de perder-te,

roga a Deus, que teus anos encurtou,
que tao cedo de cá me leve a ver-te,
quao cedo de meus olhos te levou.

LUIS DE CAMOES

.

a irmandade circular

oooooooooooooooooooooooooooooo

.

                           AS PONTES

               A situaçón do Concello a carón do río Tea pon de manifesto outras construçóns civís como as diversas pontes que o atravesan.  Destaca a das Partidas, que está situada entre as parroquias de Moreira e Cristiñade e que, segundo algúns estudosos, é de época romana, mas com modificaçóns posteriores (da idade média).  A conhecida como ponte dos Remédios ou de San Roque (antigamente denominada de Areas) é á que se lhe atribúe a orixe do topónimo Pontareas; está situada nos arredores da vila e foi construída no período medieval.

alberte reboreda carreira

.

.

.

.

.

oooooooooooooooooooooooooooooo

                       os espigueiros

               Os canástros ou hórreos, eram edificaçóns muito abundantes na antiga civilizaçón agrária do nosso país.   Aínda que, muitos deles desaparecerón, e outros acabarón por apodrecer nas eiras, debido ás transformaçóns civilizacionais operadas a partir do franquísmo.  Había, na nossa zona, canástros famosos e até algúns dignos de admiraçón, tais como o do Mon em Salvaterra, o do eido do Brasileiro de baixo, o da Laxe, o do Torres, ou o do Xosé do Cabo, que resultavam expectaculáres.  Mas, bonitas de verdade, eram as eiras de canástros, que era unha maneira Comunal de vixía, desalentador para toda classe de ladróns, mas que contra assassínos fracassou totalmente.  Non puideron evitar, que os cabalos françêses, durante os oito messes que estiveron em Pontareas, meteram a cabeza dentro, para comer as espigas (seguro, que culpa foi dos cabalos, pois unha xente tán civilizada como os françêses, eu nego-me rotundamente a acreditar, que foram capazes de unha cousa semelhante).  A única eira de canástros que eu conhecín em Guillade, estava no Pazo da Fonte, na cabeçeira do eido da Pachuga, e eram todos de madeira de castanheiro.  A eira, era comúm a todas as casas circundantes, e resultava espectacular á vista, alí no alto, no meio do povoado, formando ademais de um sistema de defesa sumamente eficáz, um fermoso lugar de fésta e convívio.  Tudo, baixo a farturenta sombra destes xigantes bemfeitores.

léria cultural

.

.

oooooooooooooooooooooooooooooo

.

                       os cruceiros

               Som monumentos representativos da arte popular do nosso país.  Mas ademais de ser arte em pedra, formam parte íntegra da atormentada alma rural galega.  Están situados extratexicamente nos cruzes de caminhos, daquí o seu nome. Teóricamente, estaríam para protexer os viandântes, mas, verdadeiramente, non fán mais que dar-lhes sustos.  Xá formam parte das nossas abundantes lendas, sobre tudo nocturnas e, como mostra, aquí, unha das histórias de Manuel da Canle, sofrida em carnes próprias:

               “Susto, Spríto.  O día 12 de Agosto de 1912 (Segunda feira), fún trabalhar prá Erra com o Gomes, ó deixar o trabalho, fún polo Moscaído para que me emprestáran um libro (Orixem do Cristianísmo), demorando até ás 2,30, quando cheguei á encrucilhada do santo, tivem remorsos, e seguín pola Cavadinha, e ó chegar ó monte de Novás, arrepiáron-se-me os cabelos, e o corpo estremeceu-me todo, quería falar ou rezar e, nón podía.  Logo, mudei de fala, e nón me iba o pensamento para fazer a sinal da cruz, senón para pensar no demónio. Por último quedei sem fala, e sem xuício, e nón ouvía nada, só decía Xesús, Xesús!  Apenas me ouvía a mim mesmo, non obstânte, ouviron-me os vecinhos do Cotiño.  Estaba completamente sem forzas, como que me postrava, e das poucas forzas restantes, em vez de ir dereito polo caminho, iba para trás, á dereita, á esquerda, etc…  e nón andava pra diante, senón com um inmenso esforzo, de maneira que me levou unha hora pra saír do monte.  Estiven alí 15 minutos, e despois fixem outro esforzo, armei unha carreira e vinhem parar no meio do monte, alí estivem outros quince, despois fixem outro esforzo e, logo outro mais, etc…  De modo que, ó fim de unha hora, vín saír ó socalco, mas a cousa mala, non me deixou até á porta da casa.  Sacaron-se-me as ganas de comer, despois quixem ler uns exorcísmos, mas em vez de ler, tataleaba e farfalhaba, e tardava-me a fala, decía unha palabra e xa nón podia seguir, sentía um arrepiamento parecido ó de  Novás, despois comim unha sardinha e fún-me deitar, tendo um sonho que me esqueceu, mas pola alta noite, ven-me inquietar tal como fixera no monte de Novás.

manuel calviño souto

oooooooooooooooooooooooooooooo

                    AS FONTES COMUNS

                  Eu, que sempre andei, por prádos, ríos e montes. Afinál, o que quería era, beber áuga de todas as fontes.  Áugas que correm, son vidas que passam.  Pelos ríos de Heráclito ván. os mesmos, e nunca iguais.  Lía e Deva, cristalínas, cantarínas, conxuntas, unidas por um fío infíndo de áuga:

Ribeiras sombrías
nao há nesta terra;
nao há fontes frías
que baixem da serra:
pois quem vos desterra
espera também.
Despertai, minha alma;
nao durmais, meu bem.

(Luís de Camoes)

 

a irmandade circular

oooooooooooooooooooooooooooooo

              OS LAVADOUROS COMÚNS

.

               Estes remânsos de frescura, son lugares onde dançan as fadas saltarinas, sobre a brancura inmaculada das sábanas estendidas, em campos de flores verdexântes.  Eran sítios de convívio, onde as mulheres vinham lavar os “trápos suxos” de toda a vecindade.  Lugares especiais, florídos, viciosos, libidinais. Os melhores observatórios, para ver as pernas das mozas, um pouco mais arriba do normal.

“Descalza vai p’era fonte, Lianor pola verdura.”

“Vai fermosa, e non segura!”

“Leva nela gráça tanta, que dá gráça á fermosura.”

“Vai fermosa e non segura!”

a irmandade circular

oooooooooooooooooooooooooooooo

.

Presa do Porto do Río

                   AS PRESAS COMUNS

               Aínda que a agricultura, anda bastânte abandonadinha, non há que esquecer que éstas presas som necessárias para cultivar, quando d’um colápso civilizacional.  Que seguro, que o haberá.  Apesar de nós, non voltar a vista nesse sentido, e preferir mirar para outro lado, dando a possíbilidade como demasiádo lonxana ou inexistente.  Dado que o nosso mundo, leva perdendo água e outros líquidos, fái xá muito tempo.  Poderemos ver-nos obrigados a cultivar novamente, esperemos que non, pois xa perdemos quase toda a manha para tal laboura.  Todos os regueiros, albergan éstas presas para regadío dos cultivos locais.

Presa de Novás

Presa de Valongo

.

Presa do Ledo

.

.

.

a irmandade circular

oooooooooooooooooooooooooooooo

                           OS MUINHOS

               Em Guillade había, unha vasta colecçón de muinhos, repartidos pelas ribeiras do río Uma principalmente, mas também por outros regatos escondidos, dos quais practicamente só ficam as ruínas d’um passado no qual parece ser que as águas eram bem mais abundantes.  Nas ribas do río Uma há muitos, começando pelo do “Costureiro”, despois vinham os dous nossos (situádos no fím do regueiro de Ponte Souta, que vinha do Casal em Uma), em que se turnavam várias casas da rañó (a minha nái disfrutáva de largas séxtas no muinho, enquanto a roda de pedra voáva sobre a farinha, mas certo día víu unha grande cobra, e desde aquéla nunca mais), tudo estáva regulamentado rigorosamente por horas e días semanais.  Seguía o da “Masquina” e por aí a baixo era um milágro deles, algúns verdadeiras casas de pedra, outros parecían fortalezas no alto das pedras, abandonados muitos deles, poucos aínda em movimento.  Até que unha noite, as obras da autovía A 42, arrasarón com tudo, só non houbo mortos porque non había xente, a enxurrada levou pontes, muinhos, e em certas partes, até o río mudou de curso, tal foi a avalancha das águas. Podía-se encontrar mós de pedra por todas partes, unha autêntica catástrofe, patrocinada pela forza incontível do progrésso.  Había tamém vários regueiros, que daquéla eram capazes de mover pedras de muinho, táis como “Os Muinhos” em Guillade d’arriba, xá abandonados há muito tempo, o “Muinho do Roupeiro” em Reimonde, e o “Muinho da Ferreira” no regueiro de Sorríbas.  Formavam parte de um sistema de pans e farinhas, que resultavam fundamentais para unha vida de autosuficiência xeral, e para subministrár productos de unha qualidade tán máxica, como as pápas de óleo de milho.

a irmandade circular

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

oooooooooooooooooooooooooooooo

oooooooooooooooooooooooooooooo

      SEGUNDA TEORÍA SOBRE O NOME DE GUILLADE

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

O NOME DE GUILLADE (III)

.

.

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

                   AS DUAS GUILLADES

.

               Apesar de as duas Guillades, se terem xuntado xá fái muitíssimo tempo, as diferenças tribáis e caractereolóxicas, permanécem vixentes.  Em todos estes anos transcorridos, Guillade segue dividida firmemente, entre Guillade D’Arriba e Guillade D’Abaixo, ou sexa, entre Santa Leocádia de Guillade e Santo Miguel de Guillade.  A separaçón física, aínda que existe, non é demasiado significativa, mas a rivalidade ideolóxica, essa sím, que se presenta como um fundo abismo.  Ela está gravada na memória das xentes, e nón será nada fácil saltar, de um lado para o outro.  O choque violento, entre a civilizaçón Lisboeta e a modernidade franquísta (o novo caciquísmo), xerou um confronto civil, que só os novos homes e mulheres, de um novo país, poderam curar.  Na Idade Média e parte da Moderna, existíron duas freguesías deste nome, frequentemente citádas em documentos eclessiásticos.  Possibelmente, desaparece a primeira (Santa Leocádia), a raíz das pestes que fraxelarón a Galiza, durante grande parte do século XVI, como aconteceu com algunha aldeia vecinha, por quedarem despovoádas.

a irmandade circular

oooooooooooooooooooooooooooooo

OS MONTES COMUNAIS NA ENCICLOPÉDIA GALEGA

Nesta sección incluímos unha serie de documentos que nos permiten coñecer a historia do monte comunal.

O primeiro recolle a historia do monte comunal dende a Idade Media ata o século XIX.

oooooooooooooooooooooooooooooo

             O CATÁSTRO DE ENSENADA

               A realidade física e imaxinária, reflectirá-se no catástro do Marquês de Ensenada, realizado entre 1749 e 1759.  Este interrogatorio do século XVIII convertiria-se na principal fonte documental para achar os limites das aldeias, reflectindo nos seus fólios a realidade histórica dos lindes entre aldeamentos e montes.  O catástro vinha a confirmar a longa tradiçón dos limites , dos deslindes realizados entre vecinhos, dos acordos eclesiásticos, dos pleitos vecinhais pelos montes do comúm.  O interrogatorio do catástro manterá-se ainda no século XIX como referência básica da realidade histórica das aldeias.  Deste xeito, à excepçón dalguns casos, cando os concelhos tomam por sua conta os expedientes de exclusón de venda dos baldios comunais, a sua inspiraçón está no interrogatorio do Catástro de Ensenada. Xunto com este interrogatorio incorporarom-se outros materiais como o Real de Legos, no qual figura o listado dos montes do comúm.  Sendo esta unha informaçón complementária da riqueza de datos do interrogatório, convertidos em material imprescindível para conhecer com precisón a existência histórica dos montes Vecinhais em Man Comúm, orgulho civilizacional de todos os  Guilladenses.

a irmandade circular

.

.

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

             emolumentos do comum

 

oooooooooooooooooooooooooooooo

.

               OS MONTES DO COMÚM EM GUILLADE.

               Na relaçón dos montes do comúm do Marqués de Ensenada voltan a precisar os límites mas com uns deslindes menos precisos:

       1.    “Ciento y sesenta fe/rrados, de Monte ynutil al sit/tio de fonte lagarta, linda por/ el L. y P. con D. Benito car/ballo, por el N. con la fra. de San/ Ciprian de Mouriscados, por el/S. con francisco Rodriguez, su fi/gura del M./

       2.   Ciento y cinquen/ta ferrados de Monte ynutil/ al sitio de Santo Thome, linda/ por el L. con la fra. de San Zipri/an de Mouriscados por el P. y N./ con la de San Estevan de Comi/ar y por el S. con Juan francisco,/ su figura la del M.

       3.    Ciento y sesenta/ ferrados de Monte Ynutil/ al sitio de Rebordinños, linda/ por el L. con la fra. de San Andres/ de Uma, por el P. con Juan fran/cisco, por el N. con la fra. de San/ Ciprian del Mouriscados, y por/ el S. con D. Matheo pardo/ su fig. la del M.

       4.    Sesenta ferrados/ de Monte ynutil, al sitio da pe/dreyra, linda po el L. con la fra./ de San Andres de Uma, por el/ P. con dehesa de S. M. por el/N. Con esta fra. y por el S. con Ju/an ambrosio, su fig. al M.

       5.    Duzientos ferrados/ de Montes ynutil, al sitio de/  albelle, linda por el L. con fran/cisco Luis, por el P. con la fra. de/ Santiago de olibeyra, por el N. con/ francisco Rodriguez, y por el S. con/ la fra. de San Felix de Zeleiros/ su fig. la del M.”

a irmandade circular

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO.

A ALDEIA DE GUILLADE NO CATASTRO DO MARQUES DA ENSENADA

O seguinte documento transcribe unhas páxinas da obra do Marqués de Ensenada (1752) que fan referencia a Guillade, dando resposta ó territorio ocupado naquel momento e ás propiedades en común.

Textos do Marqués de Ensenada

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

expediente de exclusón de venda dos montes do comúm de guillade.

.

oooooooooooooooooooooooooooooo

               em nome de guillade (xix)

.

               A partir da lei desamortizadora do ministro Madoz, em 1855, os montes públicos ponhem-se à venda.  Nos concelhos realizarám-se expedientes para exceptuar os montes do comúm desta venda em razón da sua importância para os vecinhos, pola tradicional dependência entre as pequenas exploraçóns agrárias e os esquilmos dos montes do comúm.  O Concelho de Pontareas abriría expedientes em 1861 para remitir ao ministério com o fim de evitar esta venda de montes.  As testemunhas declararían a importância do monte para a sobrevivência dos vecinhos e que montes eran os do Comum, sinalando os diferentes nomes que tinhan para evitar confusóns.

               -Testigo José Estévez, fol. 21v: “Al noveno dijo: que por la razon/ de ser vecino inmediato a la parroquia/ de S. Miguel de Guillade save y le/ consta que esta posee desde tiempo/ inmemorial y a continuacion de/ sus Causantes los montes siguientes/ El nombrado de Alvelle, conocido/ tambien por otro nombre de/ Gramil y Eira da Mó, que contiene/ un solo monte unido confinante/ por el norte monte Comun de la/ parroquia de Santiago de Oliveyra y/ montes particulares denominados Vasen/de y Carulas, sur montes tambien par/ticulares nombrados Cavada de Gran/dal y Cavadas del Yglesario, naciente/ Cavada de Pedro y Cavada vella de/ particulares, y poninete Comunes delas/ parroquias de Celeyros y Santiago/ de Oliveyra y dehesa nacional, quedan/do enel interminedio el pinar Real/  El monte nombrado Pedreyra, y cono/cido también por los nombres de/ Revordiños, fonte lagarta y Santo/ Tomé, confinante por norte, monte/ comun de la parroquia de S. Ciprian/ de Mouriscado, sur Cavada do/ Campo da Bouza de la pertenencia/  de Juan Candeyra  Francisco Gregores/  y otros particulares, naciente co/munes de la parroquia de San/ Andres de Uma y montes de Revor/diño de Francisco Gregores y otros par/ticulares, y poniente con Comunes/ de la parroquia de S. Estevan de/ Cumiar y montes particulares de Cavada/ de Agoeyro  monte de Valongo y Cavada/ de ventura tambien de particulares/  le intermedian varios Caminos par/ticulares y la Carretera antigua.”

a irmandade circular

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

.

.

.

oooooooooooooooooooooooooooooo

               “O dos pinheiros, na Galiza, depois foi indo a pior, porque começaron a prantar eucaliptos, que também é unha espécie pirófita (que têm afinidade com o fogo).  Na Galiza, nem pinheiros nem eucaliptos som autóctonos, o assunto dos eucaliptos conhece-o todo o mundo porque venhem da Austrália, mas o dos pinheiros non.  Como anedocta direi que os primeiros versos do himno da Galiza falan dos pinos, algo patéctico.  Obviamente eu non o canto.  E foi porque o poeta que escribíu estes versos vivíu na zona onde se prantáron os primeiros pinheiros.  É muito triste.”

               “Assim é.  E logo chegaria ENCE (Energía y Celulosa S.A.).  Era a típica empressa do franquismo que producía pasta de papel.  Nos seus princípios utilizava pinheiro, mas é muito melhor para produzir pasta de papel de mais qualidade e menos custoso usar eucalipto.  Durante a dictadura, as terras nas que se prantaban pinheiros e eucaliptos eran as piores.  Eran monte comunal com unha potência de chan pequena, menos productiva.”

               “As xentes que quedaran no campo, e que tinham pequenas propriedades, forom orientadas nos anos 60 e 70 para que se especializaram no negócio do leite (e nas zonas mais de montanha nos becerros para carne).  Mas, ¿ que passou ?, que era um terreno no que non podiam competir.  Non podian competir em preço com, por exemplo, um holandês que, sem necessidade de ter um metro quadrado de pasto, tinha unha fábrica num polígono industrial dedicada a produzir leite com unha espécie de máquinas, que som as vacas, ás que deitando-lhe por um lado soxa sudamericana e milho estadounidense, polo outro dan um producto, chamado leite.”

               “Como unha pequena exploraçón famíliar, ainda que tivera 500 vacas, poderia competir com isso?  Non puido.  ¿E que passou?  Que começarom a pechar.  Unha vez cerradas, os teus filhos marchan á cidade e tu esperas a xubilarte.  ¿E que podes fazer com as tuas terras?  Nada, acabarám sendo zonas de eucaliptos.  No princípio, habia um paisaxe mais ou menos em mosaico: zonas com prados, pinos e eucaliptos.  Se tentas queimar esse paisaxe em mosaico, non vas encontrar unha massa constante de material inflamable, há cortafogos naturais.  Mas esse mossaico desapareceu, agora é um contínuo total de pinheiros e eucaliptos.”

               “E a situaçón é cada vez mais desesperante, cada ano há um despregue mais brutal de meios terrestres, de vixilância, de vehículos, helicópteros…  unha carreira que non se pode ganhar.  Por muito despregue que haxa, sempre vás solucionar cousas pequenas.  Quando as cousas grandes venhem, non as resolvem.  ¿E em que momento se dan as cousas grandes?  Pois por exemplo agora:  Ha sequía brutal, de seis meses, onde há muita massa combustivél completamente seca formando um contínuo.”

               “Em todo o noroeste ibérico há dous tipos de frentes que podem chegar, os dous provenhem do Atlântico e os dous venhem cargados de água.  Um pode xirar no sentido das agulhas do relóxio e o outro no sentido contrário.  O primeiro golpea na fachada cantábrica e descarga alí toda a água. Em Asturias e País Vasco, efectivamente, deixa água, mas à Galiza chega um vento quente, muito seco e intenso.  O outro tipo de frente possibilita a entrada de ventos do suroeste em Galiza e Portugal.  Aquí é quando chove muito.  O que têm passado na Galiza estes dias responde ó primeiro modelo.”

               “Neste contexto, qualquer descuido, qualquer chispazo de um carro, de unha linha de alta-tensón, qualquer parvo, qualquer desalmado, qualquer tipo com algum interés, pode xerar unha situaçón incontrolável.  Quando algo arde nesta situaçón é incontrolável.  Ademais, estes dias produciu-se um feito excepcional, algo que non sucedia desde 1961.  E foi que veio um ciclón tropical.  Mas que na Galiza non deixou água, senon muito ar seco e intenso.  Num ano que sexa normal, os serviços de extinçón da Galiza tenhem a oportunidade de apagar os fogos.  Mas cada certo tempo, da-se um ano extremadamente seco, e nessa circunstância non se poden apagar os fogos.”

               “Há um tipo de fogo, que é fogo-de-copas (que passa de copa em copa) que se dá quando há muito vento, temperaturas altas e muita sequedade ambiental.  O fogo non corre pola superfície terrestre, senon que passa da copa dunha árbore para a outra. Isso, técnicamente, non é apagável.  Ainda que tenhas 200 hidroavions, non van a dar abasto, mais ainda se é de noite, quando os meios aéreos non podem trabalhar. E xustamente, o fogo-de-copas propaga-se estupendamente com os pinheiros e eucaliptos, porque son copas muito altas e as árbores prantan-se demasiado xuntas.”

               “Efectivamente.  E con o cambio climático non sabemos que vai passar.  Pode que se dé o contexto meteorolóxico idóneo para que haxa incendios todos os anos.  É inabordável.”

               “Como este lobby quere xustificar o seu negócio, e aquí incluio ó Partido Popular, ENCE, enxenheiros de montes, empressas de extinçón do fogo e viveiros de plantaçóns de pinheiros e eucaliptos, o que ocurre é que ponhem o foco no tonto útil final. O “palerma-útil” pode ser um vecinho qualquer que queima unhas moutas que lhe estorvan, ou os cazadores que querem abrir monte para poder cazar melhor as perdizes.  Há muita casuística, miles e miles de casos.  Mas por o foco neles é absurdo, porque simplesmente non podes eliminar a toda a povoaçón da equaçón.  Se tú eliminas a povoaçón, verdade que havería menos incendios.  Mas non a podes eliminar.”

               “Como tudo é bastante inexplicável, o que fan finalmente é recorrer à maxía.  Quando eu non podo explicar algo recurro à relixión, à maxía, ó mal de olho… ¿Qual é a maxía neste sentido?  Pois que há unha mafia, unha trama, com uns intereses que ninguém sabe. Mas a verdade é que criaron um escenário absolutamente inflamável.”

                “Os eucaliptos utilizam-se para fabricar pasta de papel porque básicamente componhem-se de celulosa.  O eucalipto é unha árbore, mas bioquimicamente é mais parecido com unha herba.  Por outra parte, um carbalho ou um castanheiro, bioquimicamente non som celulosa, ainda que tenhem.  Som lignina, madeira.  Essa composiçon bioquímica dos eucaliptos dá-se de maneira muito clara na corteza.  Ésta, quando se desprende, é como um folio ardendo capaz de voar, em forma de fagulha, durante várias decenas de kilómetros.”

               “Quando no domingo cheguei a Santiago de Compostela estava caindo fogo do céu, mas o incêndio mais cercano estava a 50 kilómetros.  Qualquer faísca (chispa de fogo) que caia em qualquer sítio pode criar um incêndio novo, e esse é terreno novo para ser colonizado polos eucaliptos.”

               “O presidente da xunta Alberto Núñez Feijóo, fixo referência a unha máfia.  Falou de “terrorismo incendiário” .  É algo estúpido. É o enemigo interno que cohesiona, um discurso difícil de romper.  Une a dereita e a esquerda, a xente com cultura, com menos cultura, é unha situaçón muito complexa. Mas a este há que sumar outro factor.”

               “Desde a era de Fraga, que foi quando se criaron os serviços brutais para combater o fogo, todo este lobby sempre ganha.  Están presentes nas administraçóns desde a época da primeira Xunta.  Están no Serviço de Conservaçón da Natureza, em Industrias Florestais, na Qualidade Ambiental, controlam todo o entramado.  Na Galiza há três universidades, em duas delas – no campus de Lugo da Universidade de Santiago, e no campus de  Pontevedra da Universidade de Vigo – há duas escolas de montes.”

               “Logo está ENCE, com unha escola de enxenharía directamente em Pontevedra.  E todas estas pessoas crian empressas de reflorestaçón.  Tenhem viveiros, maquinária para cultivar, tenhem as companhias de extinçón de incêndios…  É um colectivo muito âmplo que sempre ganha.  Tú prantas pinheiros e eucaliptos, ganhas prantândo-os e com o mantimento dos mesmos, ganhas quando os cortas, se há um incêndio também ganhas porque és tu que vixias e o que cobra por extinxí-lo.  Depois te contratarán para reflorestar a zona com pinheiros e eucaliptos.  É um círculo brutal, e está à vista de todos.  Eu sempre digo que a máfia está no D O G (Diário Oficial da Galiza).”

               “Como controlan a política, básicamente o Partido Popular, som eles os que redactan o Plan de Desarrolho Rexional, que é o que mandam à U E. para que ésta envie os fundos para o desarrolho rural.  Se miras no D O G, estes fundos destinan-se à prantaçón de pinheiros e eucaliptos (pinheiros mais para o interior e eucaliptos mais para as zonas atlânticas, mais costeiras).  Essa é a máfia real e que non está oculta, senon à vista de todos.”

               “Assí é.  Há unha industria do fogo, mas non só do fogo, é unha industria florestal.  Coloquialmente chamamo-la a máfia florestal.  O fogo é unha ramificaçón mais do seu negócio.”

               “Mas se o Partido Popular que goberna na Galiza, e também o PSOE, están, por decir duramente, contaminados por este tipo de empressas e deste círculo vicioso, ¿como os sacas de aí?  Ademais, están organizados:  tenhem o poder, o dinheiro, o DOG.  Polo contrário,  os pequenos agricultores, non tenhem absolutamente nada.  É unha situaçón absolutamente perversa.”

               “Sem ningunha dúvida, o primeiro que faria, sería tomar unha medida muito impopular que consistiria em que a vixilância e a extinçón do fogo a pagariam os proprietários.  A xente non o sabe, mas quando os bombeiros venhem apagar um incêndio à tua casa, passam a factura, por isso todos temos que ter um seguro de lar.  Pois isto que parece tan lóxico para todo o mundo, no campo funciona de maneira diferente.  No campo podes ter um negócio privado, com um risco muito elevado, que é o de incêndio, mas quando arde o teu eucaliptal ou o teu pinheiral e venhem sofocar o fogo os bombeiros, paga a administraçón.  Ó final, conto com um negócio que graças a que tenho externalizados todos os custos funciona muito bem.”

               “Pois para começar, teriam que ter uns seguros altíssimos, e assumir eles o custo, algo que non poderiam fazer.  E entón seguramente mudaria o negócio, e dedicariam-se a outras cousas.  E ademais prohibiría ainda que poida soar autoritário, prantar nos próximos 50 anos nim um só pinheiro e eucalipto mais.  Protexeria os espaços naturais, poria normas estrictas em quanto à distância entre casas e estradas com respeito ás zonas arboradas.  E há dinheiro para isto, simplesmente há que mudar a orientaçón do Plan de Dessarrolho Rexional, que é com o que se accede ós fundos da UE.  O escenário é xá como o da última película de “Blade Runner”, com o sol tapado polos incêndios.”

               “Quando o que passou este ano suceda constantemente, algo terán que fazer.  Mas agora mesmo há um “status quo” que benefícia a determinadas pessoas, e mentras se lhe siga beneficiando e non se faga unha leitura diferente, a situaçón seguirá da mesma maneira.”

xabier vázquez pumariño

oooooooooooooooooooooooooooooo

.

.

.

.

.

.

.

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

               VOLUNTÁRIOS NO MONTE

.

               Agradecemos a todas aquelas xentes solidárias, que o día dezaseis de Decembro do ano dous mil dezasete, trabalharon em comúm, lado a lado, na defensa da nái Natureza, para o bem das xentes do comúm, e pola livre e prazenteira disposiçón das nossas vidas.   Pois o mundo, perderia muito do seu sentido, sem o disfrute da Natureza e da companhía mútua de todos.  Non obstânte, queremos também aquí alertar, para um despregue indiscriminado da xenerosidade, que nos puidera transmutar em “monxas do liberalismo”.   Com um saúdo fraternal, das xentes do comúm de Guillade, e a bonânza tutelar de todas as nossas Amadríades

                                       ¡¡SAUDE!!

A IRMANDADE CIRCULAR

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

Guillade no Museo MARCO de Vigo

 

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

   EM DEFENSA DO MODO DE VIDA COMUNAL

Xaneiro 29, 2012 · Filed under Perì Oikonomías

É NOSSA OBRIGA PRESERVAR UM PATRIMÓNIO ESPIRITUAL.

Restos d’unha  pátria perdida, na que a igualdade era real, e a tribo prevalecia sobre  a cobiça do particular disgregador.  Sentados á volta da Tábora Redonda, os olhos postos na maxía morna da fogueira, e o pensamento fito no bem comúm.  Talvez sexa herdanza da cultura castrexa, forxada nas fermosas grobas désta terra nái, neste xeneroso mar de verdura. Graças á prodixiosa fortuna, de que son de todos, e consequentemênte non son de ninguém, lograron eles pervivir através dos milénios sem fim, como um ar renovado de Irmandade, nesta nossa idade na qual nos toca remudar os velhos.  Os Comunais perduran como algo anacrónico, apartado das propriedades, como um orgulho colectivo das xentes, unha útopia de forza tamanha que nada até hoxe logrou anular totalmente.

A irmandade circular comunal

oooooooooooooooooooooooooooooo

O GRANDE E FUNDAMENTAL MAL DA CIDADE

oooooooooooooooooooooooooooooo

MAPA DO COMUNAL: DE REBORDINHOS, DAS CHANS DO CAMPO DO MOURO, DO COTO DA PEDREIRA, DA COALHEIRA, DE MIRON, DE CASTINHEIRAS, DO ALTO DA COSTA, DA PEDREIRA E DO COTO DO SANTO TOMÉ.

oooooooooooooooooooooooooooooo

FRONTEIRA DE UMA

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

fronteiras de uma no catastro de ensenada

.

               Santo André de Uma:  “Al terzer Capítulo dixeron que dha/ Felegresia tendrá de distancia de L. à P. un/ quarto de legua, y de N. a S. medio quarto, y/ de Circunferencia tres quartos de legua, que/ para Caminarlos se ocupará una hora, lin/da principiando por el N. en la Portela;  de alli/ al marco de Campo de Mouro, de alli al Eido/ Viejo; de alli a Revordiña, de alli al savorido/ de alli al Outeiro de Mourigade, y marco de/ division que en aí; de alli a las Quebradas/ de alli â Ponte Souto;  de alli a las mainzas; de alli â Porto nobaes; de alli al Porta da fraga/ de alli a la Creija; de alli a la piedra escorre/gadoira, y de alli al sitio nominado da Por/tela primera demarcación su figura la del margen”.

.

a irmandade circular

oooooooooooooooooooooooooooooo

              A PORTELINHA

.

oooooooooooooooooooooooooooooo

     COMUNIDADES SEM ESTADO NA MONTANHA VASCA

.              .O DOMINIO NON APARECE ATÉ QUE SE EXERCE

          “Plasma-se a problemática do poder.   ¿ Como consegue este instalar-se nunhas comunidades autárquicas que lhe son completamente alheias e que non o necesitan?   Trás descreber os estamentos de socializacion das comunidades sem estado na Montanha Vasca, centraremo-nos no papel xogado pela cristianizacion e o Caminho de Santiago em xeral, e em particular, os mosteiros.   Através destes analizaremos o choque producido entre a estructura comunalista existente e o sistema monacal que introduciu a propriedade privada, o servilismo, a xerarquía e a obediencia ó Estado feudal.   Pouco a pouco as comunidades primitivas foron perdendo a sua autonomia política, recuperada por unha élite que nasceu da segregacion social entre “vecinhos” e “residentes”.   A consequencia disto, as estructuras primitivas igualitárias e non xerarquizadas foron desaparecendo.   Assim a “batzarre” ou “assambleia popular” foi suplantada pela  “xunta”.   Esta ultima tinha um numero restrinxido de participantes e ademais eran elexidos por critérios sociais élitistas.   Pola sua parte o “auzolan”, sistema de trabalho destinado o bem da comunidade e á axuda recíproca entre vecinhos, quedou desvirtuado.   Desaparece o “auzolan” que fora dictado pela necessidade real de apoio mútuo.   Aparece a privatizacion dos recursos naturais, algo inimaxinábel no sistema primitivo em que prima o comunal.   De tal maneira, ganhou a batalha o Estado.   Denominamos este processo de “colonizacion interna” da sociedade vasca.   Á par, trataremos de analizar em que medida as reivindicacions libertadoras dos seus povoadores son sinal da vontade da Montanha Vasca de resistir ás embestidas da colonizacion ou de minimizar o seu impacto sobre a organizacion social, económica, política e cultura orixinal.”

SALES SANTOS VERA

ITZIAR MADINA ELGUEZABAL

oooooooooooooooooooooooooooooo

oooooooooooooooooooooooooooooo

XACIMENTO ARQUEOLÓXICO GA 36O42ACH-16

                      UTIL LÍTICO DE O CALVÁRIO

              Este xacimento arqueolóxico, tem unha Área de Proteçón de Xacimento Arqueolóxico, que levou um susto de morte, ó ver que a pista florestal talhou o seu borde sul, e depois baixou outra do Coto da Pedreira, que xá non tivo misericórdia e o partiu ó medio.  Parece ser, que tenhem um olfacto especial para facer pistas florestais que cortan xacimentos xustamente pola mitade.  Ainda que eu penso, que désta vez foron enganados, pois creio que este xacimento non se encontra aquí, senón mais abaixo, na fronteira com Uma.  Cousa que se fái ás vezes, para protexer os restos arqueolóxicos dos “cazadores de tesouros”, que é também um tipo de fauna que, existe neste mundo traidor.

a irmandade circular

oooooooooooooooooooooooooooooo

 ooooooooooooooooooooooooooooo

oooooooooooooooooooooooooooooo

               REBORDINHOS

principio da subida a rebordinhos, que marca a fronteira com uma.

.

oooooooooooooooooooooooooooooo

          DERIVA HISTÓRICA

oooooooooooooooooooooooooooooo

          A FONTE DA PRATA

sentença do ano 1709 a favor de guillade

               Fol. 2. Dentro del atrio de la yglesia de S. M. de Guillade (…) por quanto ellos y los mas vezinos desde mas de quarenta y cinco años a esta parte se allan en la quasi Possesion de hir a cortar leña y a pastar los ganados Mayores y menores a los montes comunes del destrito de la feligresia de Uma todas las vezes y cada y quando que les pareciere a vista Ciencia y consentimientos de los vezinos y moradores de ella sin que jamas ellos ni sus causantes lo Ubieren repunado según escruptura de concordia otorgada por Ante Jacinto Suarez de Zuñiga escribano que fue de su magestad y del numero de la jurisdiccion y camara de Oliveira ahora defunto. que la qual se otorgo por Algunos de los vezinos de una y otra feligresia abra dichos quarenta y cinco años”.

               Fol. 55v.  (…)  “que algunos vezinos de la feligresia de Guillade y han a coxer leña y estrume a los montes altos de la feligresia de Uma desde Seijos alvos a la piedra de escorregadoura.  Para la parte de arriva de Juimo a la bereda que ba de campo de mouro para la Franquera y llevaba todo genero de ganados a a pastar con ellos con lo mismo hazian en quanto al Pasto de ganados para la parte de avajo hacia a la Rivera y feligresia de Uma que desde dichas demarcaciones avajo no cojian los de Guillade leña ninguna sino para la parte referida de arriva.”,  testigo Amaro Álvarez de San Pedro de Batalláns.

               Entre os argumentos dos veciños de Uma estaba a pobreza da parroquia, que non permitía que os veciños de Guillade levasen  a leña e estrume dos seus montes.

               A sentencia de 1709 sería favorable aos veciños de Guillade, mantendo esta servidume fóra dos mesmos montes comunais de San Miguel de Guillade.

a irmandade circular

oooooooooooooooooooooooooooooo

oooooooooooooooooooooooooooooo

AS MONXAS DO LIBERALISMO

oooooooooooooooooooooooooooooo

.

           O EIDO DO VELHO

A PIRÂMIDE CONTRA O CIRCULO

oooooooooooooooooooooooooooooo

Lítico do Eido do Velho, situado no muro da Via Altéria.

adentramonos no lugar do eido do velho.

oooooooooooooooooooooooooooooo

      O ATAQUE ÓS INCENDIOS

oooooooooooooooooooooooooooooo

               em nome de guillade (xv)

.              O pleito mais interessante é o conservado no arquivo da Chancelería  de Valhadolíd (ACV, 3882.0021, anexo documental), tamém entre os vecinhos de Guillade e os de Uma sobre demarcaçón de montes, datado em 1828.

               Sobre os límites entre as dúas parroquias incorporaría-se ao pleito um expediente de deslinde parroquial realizado em 1690: “(…) en ella se ha de poner un mojon antiguo que se halla en el outeiro  Mou/rigade; y de halli va corriendo derecho de dicha demarcación se obra señal que se puso en la/ (…) de antonio que es de Juan Jorge y Pedro Dominguez (…) se le a de poner otro mojon/ y desde dho sitio y señal que queda, va corriendo derecho dha demarcador a otra señal que/ queda entre la heredad de Benito Martinez y Juan Miguez que hoy posee su muger en don/de se ha de poner otro mojon y desde alli ba corriendo derecho dha demarcacion al muro de la eredad/ que llaman de toudon que hoy tiene Benito Martinez en donde se ha de poner otro mojon y desde halli ba/ corriendo derecho dha demarcacion a otra señal y esta en el Prado de el campo que llaman de fonte de/ mouro que finco de Pedro Marcos que hoy tiene sus herederos en donde se ha de poner otro mojon y de/  halli va corriendo derecho dha demarcacion a una Piedra que esta entre dho campo y el monte/ de la parte de arriva de el riego que tambien queda señalado y halli se ha de poner otro mojon y/ desde halli va corriendo derecho dha demarcacion a este mojon que esta en el monte que lla/man de esto de hipias, y cividad y desde halli a las demas demarcaciones que hubiere y en esta manera di/geron dho abad de Guillade y dicho P. Prior su nombre de dho convento aceptaban la dha demarcacion.”.

a irmandade circular

oooooooooooooooooooooooooooooo

Em apoio das economias locais modestas

aqui termina o monte comunal, subindo do eido do velho a rebordinhos.

oooooooooooooooooooooooooooooo

          O EIDO DO VELHO

este é o ultimo marco da linha de baixo.

.

a selva moribunda do eido do velho.

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

oooooooooooooooooooooooooooooo

.

               Varios son os pleitos por límites entre San Miguel de Guillade e os seus veciños, sobre todo con Santo André de Uma, mostrando os usos tradicionais pero tamén os desencontros entre veciños.  Extraemos algunhas partes dos mesmos, tanto dos expedientes conservados no arquivo do Reino de Galicia como no da Chancillería de Valladolid:  ARG, Veciños, 9912. “Los vecinos de San Miguel de Guillade con los vecinos de San Andrés de Huma. Auto ordinario sobre los montes de Couto”, 1708.  Fol. 1. (…) visto y jamas contradicho asta que en el año de mil seis cientos y sesenta y uno los vecinos que al tiempo eran de dha feligresia de Uma quisieron perturbar a mis partes en dicha Posession y aviendoles movido Pleito en razon dello por scriptura de concordia que an otorgado se conbinieron en mis partes Usasen de dicha posesion como con efecto la usaron y continuaron ansi en el Pasto como en el corte de dichos montes a vista y consentimiento de los querellados y sin que se lo Ubiesen ynpedido ni contradicho asta que el dia diez y siete de nobiembre del año Pasado de mill setezientos y siete abiendo ydo mis Partes a dichos Montes a buscar alguna leña le salieron al enquentro en el sitio que se llama Gondufe distrito de dicha feligresia de Uma Ambrosio Bello  Domingo Lorenzo  Blas Martínez  Francisco Davide  Pedro de Barzia  Feliziano Riveiro y otros mas vezinos de dicha feligresia de Uma con Armas ofensibas en las manos y quitaron A mis partes la leña que trayan, Y les dieron muchos golpes y porrazos tirandoles muchas Piedras Perturbandoles en su posesion Y lo continuaron después en lo qual han cometido fuerça (…)

a irmandade circular

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

             em nome de guillade (xiv)

.

.               Outro dos  pleitos, refere-se á apropiaçón por parte de Antonio Gregores e Pedro Damil de monte comúm e caminho de carro no lugar de Porto de Oleiros, em 1738. (ARG, Vecinhos, 9920-46).

               Nestes pleitos compróba-se como se recurre ás testemunhas dos vecinhos mas tamém a velhos litíxios ou deslindes parroquiais para ratificar os dereitos que os vecinhos reclamavam sobre o monte comúm e os seus recursos.  Deste xeito aparecem documentos como probas que c’o passo do tempo desapareceron ao se perder a custódia sobre os mesmos, ou como acontecia por non se ter conservado nos rexistros parroquiais, lugar de guarda de moitos documentos importantes para a aldeia.

lèria cultural

oooooooooooooooooooooooooooooo

    XACIMENTO ARQUEOLÓXICO GA36042012

ASENTAMENTO Ó AR LIBRE REBORDINHOS Nº2

               Este xacimento é um asentamento prehistórico ó ar libre, que está na rechán média da ladeira leste dunha altichaira, e para non ser menos que os outros, tamém el foi cortado por pistas florestais.  Non se sabe a sua adscripçón cultural, xá que os fragmentos cerámicos, tanto os de paredes finas como grossas, e as lascas de quarcita non permitem dactálos.  As cerámicas son de aspecto prehistórico, mas sem bordes nem decoraçóns.  Uns cinquenta metros, na direcçón do Côto da Pedreira, tinha este povoádo o seu manantial d’áuga.

a irmandade circular

oooooooooooooooooooooooooooooo

olheiros da traida de aguas coalheira-rebordinhos.

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

                              A CAZA SEGUNDO ARISTÓTELES

Sempre me resultou suspeitoso, que tanto se alabára as artes venatórias, sobre tudo nas escolas, como um pasatempo nobre e virtuoso. Tanta grandeza, por matar uns pobres animalinhos indefensos, realmente non me parecia exercício demasiado heroico, nem merecedor de tamanhas recomendas.  Mas as “virtudes” que eran fomentadas com tal desporto, eran outras, permanecian ocultas debaixo da tôna. Servían de treino para algo desconhecido, que somente Aristóteles tivo a ousadia de descifrar na sua obra Politeía, onde demostra os fundamentos da caza.  Esta arte, ou ofício, nos seus inícios, non era de animais, senón de xentes que vivian libremente, apartadas das leis das cidades. Estes seres humanos eran cazados, para seren vendidos como escrávos. Depois de seren domados, os vendian nos mercados públicos, para maior glória da civilizaçón, e para triste destino seu.  Confirmando a famosa e veríssima teoría, de que o home é o lobo do home. Assím que, quando vexamos um cazador á nossa veira, todas as nossas neuronas instintivamente faran saltar a alarma, para avisarnos do perigo que representa semelhante fulano.

Léria Cultural

Hamadríade de Rebordinhos, dadora de forza espiritual.

oooooooooooooooooooooooooooooo

               XUNTO DE UM SECO, FÉRO, E ESTÉRIL MONTE

A culpa non é dos eucalíptos, nem tampouco das xentes subnormalizadas, que o receben con louca alegría. Os verdadeiros criminais, son aqueles que dirixen as políticas da economia florestal. Esses són verdadeiramente os que queiman e arrasan.  Ésta árbore, representa um dos maiores perigos actuais, pois pode destruir os manantiais que abastecen as povoaçóns rurais, provocando unha desertificaçón da terra. Companheira inseparável, das celulosas, chamada modernamente o “petróleo verde”, á sua volta nada medra, somente a desolaçón. A terra fica seca, esgotada, íncapaz de voltar á vida, a água mirra, e com ela definhan as nossas almas tamém, atormentadas pela cada vez maior sede de beleza. Vivia este démo, alá no fundo dos infernos da Tasmânia, ali onde os incêndios passeian de costa a costa, atravesando todos os anos miles de kilómetros, nunha correría de corsários que ninguém parece ter interés em parar.  “Xá non há nesta terra, ribeiras sombrías, nem há fontes frías que baixen da serra.”

Eira Comunal

oooooooooooooooooooooooooooooo

.                                  O BOSQUE PRETÉRITO

Agora que assistimos, ó fim traumático e planeado por devastaçón, de tudo o que dá sentido, beleza, e grandeza á vida humana. Começando pelo mundo natural, sem o que nón poderemos existir como seres corpôreos, mas sobre tudo como entes dotados de entendimento, sensibilidade e afán de bem comúm. Debemos pois considerar o problema da radical decadência do mundo natural, integrando o agrícola  com o nón agrícola, e reflêxionando sobre a totalidade. Várias realidades singulares interconectadas, os bosques, a água, e a qualidade das terras, há que pensar propostas que rompan o conformismo prevalescente.  Fai falta ensinar, que tal investigaçón nón pode realizar-se com espírito utilitarísta, restaurar a natureza para alcançar melhores e mais duradouros rendimentos, como fán os partidários da “substentabilidade”, senón que a primeira convicçón debe ser o considerar a natureza como valiosa em sí, e per se, e só secundáriamente como meio para o desenvolvimento da vida humana. Tal enfoque leva a unha posiçón de magnanimidade civilizatória, de amor desinteresado, perguntândonos que debemos fazer pola natureza, mais que o que podemos receber dela.  Isto, subsume o conflícto existente entre os seres humanos e a biosféra, no outro polo da contradiçón a nossa colaboraçón com a natureza para alcançar a superaçón do actual estado de cousas, tanto em nós como nela mesma. Restaurar a natureza pela sua magnificência em sí, e nón pola sua utilidade, significa que ó comprometer-nos em tán exigênte labor, nos auto restauramos,  nos construímos a nós mesmos como suxeitos melhores, pois nesta obra entramos em combate necessariamente, com todas as formas de destructividade que són próprias da modernidade, a aniquilaçón da liberdade interior, política e civil, a desarticulaçón da civilizaçón, a trituraçón da vida espiritual, a nadificaçón da essência concreta humana.  Recuperar a coberta arbôrea autóctona, com drásticas reduçóns da superfície cultivada, fomênto do pastoreo, isto pode em última instância reverter o processo  de dexeneraçón biolóxica dos seres vivos, que a modernidade, por ânsia de poder e cobiça desencadeou. Os massivos rompimentos de terra, resultan em decadência pecuniária e agrícola, e portanto em declíve povoacional. Se a vexetaçón arbôrea se deteriora mais alá dum certo límite, produce-se com rapidez a desertificaçón e a merma dos cultivos. A superfície rescatada á agricultura debe ser devolvida ó bosque, se bem é inegável que a chuvia fai o bosque, tamém é verdade que o bosque atrái a chúvia. Com um rexíme de chuvas melhorado, e com terras fertilizadas de natural maneira, bastaría a metade da superfície semeada de cereal, para alcanzar a mesma colheita.  As pastorias, som clave de bóveda dum ordem económico satisfactório, a lan, o couro, a carne, o leite, e o esterco fundamental.  ¡¡ Mais vale cagalhón de burro, que bendiçón de obispo !!  Faltando os montes, faltarían os gandos, pois a importância da árbore é básica para a gandeiría natural, quando o bosque morreu, os animais desapareceron quase por completo, pois os rebanhos xá nón podían manterse como antáno, quando pastaban ó abrigo dos carbalhos, dos acibinhos, dos vidueiros, as acinheiras, os freixos, os amieiros, as sobreiras, as oliveiras, as avelendas, os castanheiros, e os teixos. Antigamente vivían grandes quantidades de xentes dentro do bosque, combinando as frutas e plantas silvestres, o mel, o gando, a caza e a pesca, com unha certa dose de cereal, conseguida nas rozas e complementada com algúm cultivo hortícula. Facían cabanas com  colmo e xuncos, unhas circuláres, outras quadranguláres,  em núcleos de doze e duas por família. Proporcionaban ós bosques grande carga povoacional, formada por xentes que vivían em íntima unión com a natureza, disfrutando de sensaçóns, que o indivíduo contemporâneo atrapado nas cidades, e dotado de faculdades atrofiádas, nón pode nem imaxinar.

Féliz Rodrigo Mora.

oooooooooooooooooooooooooooooo

GALLEIRA (44)

    marco da fronteira de mouriscados

oooooooooooooooooooooooooooooo.

                   A FOLHA PETRIFICADA

               Foi casualmente, que eu encontrei esta folha petrificada, unha tardinha de vrán quando voltava a casa, depois de unha larga caminhada pelo bosque solitário.  Em Rebordinhos, perto do lugar onde unha desafortunada mâmoa, fora cortada sem reparos por um caminho florestal.  Ainda conserva a marca da picareta que abriu a pedra, mostrando o segredo que tinha guardado no seu interior.  Parece ser a folha de unha planta xá desaparecida há muitos séculos, com duas pintas unha branca e outra negra.  Tivem que traer a pedra desde Rebordinhos a pé, a cuxa pesava muito mais, que as minhas reservas em ouro.  Qual Sísifo, condenado a andar com um penedo ás costas, durante toda a eternidade, porque ó chegar ó cume, os deuses faciam-na rodar costa a baixo, e volta a empezar outra vez.  E tudo, isto, somente por ter facilitado a vida dos homes, ofertando-lhes o segredo do lume.  “Esta pedrinha cinzenta, na que me sento e descanso”. “E este pinheiro manso, que em verde e oiro sixila”, passaron ó nosso património arqueolóxico.

a irmandade circular

 

oooooooooooooooooooooooooooooo

.

    XACIMENTO ARQUEOLÓXICO GA36042O58

MÂMOANº5 DAS CHANS DO CAMPO DO MOURO

               Esta coitada, acabou unha autêntica martir, por diante e por trás.  Por xentes que non sabian parar, foi partida em cruz por dous caminhos.  Por aqueles que non vislumbran, foi sepultada pola terra sobrante das pistas.  E como guinda dum pastél, espetáron-lhe na curucha um cartél “Tecor societário o Coto do Santo!”.  Habería que aproveitar toda esta campanha americana contra os violadores, para afrontar tanto malandro. O único recordo que conservamos desta desafortunada, é um pedazo pequeno de cerâmica e unha folha petrificada.  Necesário é agora, aproveitar a presença do arqueólogo, para sacar a terra que lhe botaron em cima, cercala com estacas de madeira e unha cinta, e arrincar o malfadado letreiro.  Tamém é preciso mantelas limpas, sinalizadas e protexidas, dentro do futuro parque florestal autóctono.

a irmandade circular

oooooooooooooooooooooooooooooo

                     REBORDINHOS Nº1

    XACIMENTO ARQUEOLÓXICO GA36042011

               Asentamento ao ar libre, a adscripçón é indeterminada, talvéz do Calcolítico ou da idade do Bronce. O pobre tamém non se librou da pista florestal de marras, que  atravessa o xacimento.  Restos de cerámica lisa. prehistórica e algunha industria lítica (núcleo de quarcita sobre canto rolado). As cerámicas, non son o suficientemente expressivas para concretar a sua adscripçón cultural, movendo-se entre o Calcolítico e a idade do Bronce, os restos aparecen na superfície do caminho, bastante dispersos nunha lonxitude duns centenares de metros.

a irmandade circular

oooooooooooooooooooooooooooooo

.

.

            o rebanho comunal de uma

Foi o primeiro e o último, que eu vín na minha vida infantil. E o único, que ainda pervivia como restos dum mundo arcáico que fora organizado con vistas no bem comúm.  Sempre me pasmou a perfeiçón do seu funcionamento  exemplar, inclúso o comportamento harmonioso dos animais resultava surpreendente.  Saía como unha enxorrada ó raiar da aurora, e atravessava toda a aldeia, subindo polas Barreiras caminho do monte alto.  Os animais ian-se incorporando na manada, casa por casa, desde os seus cortelhos particulares, aumentando desta maneira unha torrente indómita de marabunda.  Passavan todo o dia no baldio, e somente ó solpor da tardinha retornavan ós seus lares.  Ó chegar á altura dos eidos, eles mesmos se separavan do rebanho comúm para entrar saltando polas cortes adentro, onde recibian o suplemento alimentício que os esperava nas manxedouras.  Cada dia, os vecinhos se remudavan por casas na laboura comúm, aforrando deste xeito muitas horas de trabalho quotidiano, necesário era tamém para manter a Irmandade Comunal que esta riqueza de leite, carne, couros, lan e crías para vender,  beneficiara a todos por igual.  Mais tarde, como consequência das levadas premeditadas de xente para trabalhar nas cidades, o rebanho acabou caíndo nas máns dos velhos e pequenos da aldeia (que nesse dia faltaban á escola para participar na tarefa comúm dos seus).  Todo o dia, libres no monte ermo, dureza e liberdade, brincando entre duros toxos, forxavan o seu carácter de independência espartana, facían casas com pedras pequenas, para resguardar-se dos ventos fríos, comian as “putigas” cor laranxa dos carrascos e chupavan o leite fresco dos tetos das cabras.  Co passo dos tempos, toda esta fortuna foi borrada da memória das nossas xentes, para poder satisfacer outros intereses bem mais ladroeiros e deshumanizadores.

Eira Comunal.

oooooooooooooooooooooooooooooo

.

    XACIMENTO ARQUEOLÓXICO GA36042059

MÂMOANº6 DAS CHANS DO CAMPO DO MOURO

              Situada quase a rás de chán, esta desafortunada mâmoa nº 6, apesar de non ser muito agraciáda e non dar por conseguinte nas vistas dos xábirus, isso non impediu, igual que quase todas as suas irmáns, que fora abordada pola característica pistinha, e que fosse violada por malfeitores, devidamente autorizados para o efeito.  Fái uns quantos anos, que procuramos a maneira de polas em valor, conxuntamente com a Comunidade de Mouriscados, mas para isso, faria falta unha sociedade mais avançada civilizacionalmente.  Que poida disfrutar  de unha  maneira respeituosa delas.  O primeiro passo, sería a formaçón no tempo, de um bosque com a categoria de chamar visitântes, e abrigar unha fauna harmoniosa, capaz à sua vez de xerar riqueza local.  Natureza, turismo e cultura nativas.  E xá que hoxe em día, quando se fala de turismo, é impossíbel non pensar na gastronomía do país, isso sí organizada baixo garantías comunais.

a irmandade circular

oooooooooooooooooooooooooooooo

.

    XACIMENTO ARQUEOLÓXICO GA36042016

                     REBORDINHOS Nº3

               Como xa vêm sendo habitual no nosso país, este xacimento foi descoberto a raíz dos trabalhos efectuados num caminho florestal que atravessa o lugar.  Parece ser um asentamento ó ar libre do Neolítico, situado na cima e pendente superior de unha altichaira, a sua extensón é-nos totalmente desconhecida.  Se tomamos como mostra o numero de cerámicas encontradas, entre dez e quince fragmentos, non parece que o xacimento sexa muito rico quantitativamente.  A sua importância vêm dada non obstânte, pela documentaçón dum tipo de cerámica decorada, adscriptíbel ao Neolítico tardío.  Ao marxem de dous anácos, com decoraçón incísa que presenta unha composiçón indeterminada, há que resaltar dous bordes profusamente decorados, o maior deles corresponde pola sua forma a unha cunca e apresenta unha decoraçón formada por unha série de linhas oblíquas paralelas, que se desenvolvem em diferentes direcçóns; banda que se encontra enmarcada por duas linhas horizontais realizadas com técnica Boquique.  A continuaçón aparece unha guirnalda realizada cunha espiguinha impresa, e o interior recheo de linhas incísas paralelas e oblíquas.  Isto é tudo, de momento, sobre o xacimento nº 3 de Rebordinhos.

a irmandade circular

oooooooooooooooooooooooooooooo

           O COTO DO FOXO

este coto, na realidade é a mamoa melhor conservada que temos, no seu cráter de violacion está um marco de separacion entre guillade e mouriscados.

.

    XACIMENTO ARQUEOLÓXICO GA36042O13

MÂMOA Nº1DAS CHANS DO CAMPO DO MOURO

               É a melhor conservada de todas as mâmoas deste grande campo de enterramentos megalítico.  Está situada no Côto do Foxo, e presenta o característico crácter de violaçón, o que nos leva a pensar, que xa alguém andou metendo aquí os narizes (parece ser, que em tempos passados, um dos reis de Espanha, levado pela cobiça, vendeu o monopôlio a outro ladrón, para que violara todas as mâmoas da Galiza), e poido muito bem ser nessa época quando as mâmoas foron abertas.  A só existência da necrópolis, suporía unha concentraçón de poder, e de xentes dedicadas ó culto dos mortos.  Estes centros cerimoniais e relixiosos, atraíam unha camarilha comercial que xerava riqueza nas zonas circundantes. E, penso que seria possivelmente o campo de mâmoas, que xeraría o nome moderno de “Campo do Mouro”.  Facendo-se o lugar com fama entre os ântigos, e que non é casual, que houvera várias bruxas activas no entorno do lugar, xa na nossa época “civilizada”.  Incluso, Prudêncio Sandoval o nomea na sua famosa obra “Antiguidade da Cidade e Igrexa Catedral de Tui”, como uns enterramentos arcaicos sitos nesse remoto lugar.   Habería que polas em valor, mas para isso temos de esperar pelo tempo oportuno, pois na actualidade carecemos da capacidade suficiente para tal empressa.  Agora, há que ir tirando, e centrar-se em mantelas limpas de arboredo e vexetaçón circundante, ailhando-as com unha protecçón, sobre tudo para maquinária florestal pesada.

a irmandade circular

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

FRONTEIRAS DE MOURISCADOS NO CATASTRO DE ENSENADA.

               “Al capitulo tres dixeron que dha Felegre/sia y termino de su Comprehension tendra de dis/tancia desde el L. al P. un quarto de legua, y del N. al S. la dozava parte de una legua, y de circunfe/rencia las dos terzias partes de otra legua que para Caminarse, se necesita los tres quartos de una ora; linda por el L. con la Felegresia de Santa/ Maria de la franqueira por el P. con la de San Mar/tin de Portela, por el N. con la de San Andres de Mei/rol, y por el S. con la de San Miguel de Guillade,/ principiando su demarcacion en el marco de la Franqueira, sigue al marco de Prado, de este a la fuente de/ musgos, de alli al marco das Lagoas ba dar al mar/co das Regadas, sigue a la Capilla de San Thomé,  de/ esta al marco da Bulla, de alli al marco do Couto/ sigue a la piedra do escorregadouro, de esta al marco do Couto, de alli al sitio de los seijos blancos, y de/ alli â dho marco da franqueira primera demar/cacion su figura es la del margen, y responden.”

a irmandade circular

oooooooooooooooooooooooooooooo

.

.

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

.

oooooooooooooooooooooooooooooo

NECRÓPOLIS MEGALÍTICA DAS CHANS DO CAMPO DO MOURO

                        AS CHANS DO CAMPO DO MOURO

Mal sabíamos nós, que sobre as nossas cabezas há um lugar sagrado, unha inmensa necrópolis megalítica. Segue este lugar das “Pedras Bonitas” (como diría Xosé Líns do Rego), irradiando sobre todos nós, unha forte atraçón espiritual. Território Comunal, ainda hoxe em día, conservou através dos milénios o seu carácter indómito de nón conhecer dono, e segue curandonos com a pureza inmaculada da sua liberdade.  Tería decerto, um impresionante aspecto, este monumental campo de mâmoas, digno das xentes heroicas que nel viveron e enterraron. Como se os mortos non puideran sofrer a solidón do mundo, e necesitáran a companhía uns dos outros, para dessa maneira conservar a memória eternamente.  Estes mouros, non tenhem nada que ver com os filhos do deserto, son outros mouros, mais antigos, vinheron do mar com as sua naves, nunha manhán de nevoeiro, tal e como D. Sebastián, hade vir um día, para enterrar colectivamente os seus mortos, em lugares de belas vistas, veirados de pedras bonitas (algunhas de espantoso tamanho), a terra amontoada talmente mâmoas maternais.
Este paraíso prehistórico, non foi arrassado completamente, non porque os seus agresores non quixeran facêlo, pois ladróns de todos os submundos se abateron, e seguém abatendo sobre el, mas porque eran demasiado burros, para tamanha obra. Ainda hoxe nos nossos dias, quatro ou cinco pinheiros centenários foron perfurados por sicários caciquís, que introducirón o seu veneno no corazón da inocência verde.  Os megalítos  desaparecerón quase todos, e os petroglífos tamém, partidos em mil anácos mediôcres, sem alma, sem vida. Desde os tempos passados, a cobiza cebou-se neles, até os reis condederón previléxios a “Super-Ladróns”, para que puideran violar impunemente todas as mâmoas da Galiza, em busca de tesouros que nón estaban ó seu alcance, mas que a ganância de botín demandaba. Todas as mâmoas conhecidas,  presentan efectivamente o crácter de violaçón, signos de haber sido escavadas na parte central. Grande importancia tivo no passado, este lugar santo, e as xentes caminhavan  cara a el, através dunha Verea Velha, buscando non se sabe bem o que.

A Irmandade Circular

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

.

    XACIMENTO ARQUEOLÓXICO GA36042008

MÂMOA Nº2 DAS CHANS DO CAMPO DO MOURO

               A mâmoa nº 2, da necrópolis megalítica das Chans do Campo do Mouro, está um pouco afastada a poente do grupo de Rebordiños, e é bastante grandota, pois destaca sobre o terreno. Presenta tamém, como todas as outras, o característico crácter de violaçón, pelo que se supón que a sua câmara funerária xá foi saqueada, possívelmente alá pelos séculos XVII ou XVIII.  Nas câmaras subterrâneas das mâmoas, ás vezes existian verdadeiros tesouros arqueolóxicos, de unha beleza deslumbrante.  Recentemente, foi descoberta em França, unha tumba intácta, com a qual todos quedamos encantados.  O difunto, tinha como um gorro de gaiteiro, e estava deitado debaixo do seu escudo protector, o xaguar funerário, composto por unha estátua de pedra idéntica ó difunto, vários utensílios de guerra, e xoias de ouro fermossíssimas (torque, pulseiras e abrazadeiras).  Tamém, se encontrou dentro de unha mâmoa, unha armadura cerimonial completamente em ouro, com a qual fora enterrado um principés.  Claro, que tudo isto, nada vale, contra a cobiça dos muitos ladrons, que haber-los hai-los!  A eterna avarícia do home, non permitíu, que estes finados, descansaran em paz eternamente acompanhados dos seus adornos.  Non escaparon, como nós tampouco escaparemos, á bestialidade do ser.

a irmandade circular

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

.

    XACIMENTO ARQUEOLÓXICO GA36042019

                     REBORDINHOS Nº 6

               Catalogado com tipoloxía de asentamento ao ar libre, pertencente á cultura do calcolítico.  Está situado perto da mâmoa nº 2, no cimo da altichaira.  Os regos abertos para a repoboaçón com pinheiros, em Outubro do ano 1997, puxerón ó descoberto o xacimento, aparecerón entón cerâmicas campaneiformes, apesar de que a superfície removida é exígua, apareceu o numero de cerâmicas e de industria lítica suficientes, como para pensar na existência dum asentamento prehistórico no lugar.

a irmandade circular

oooooooooooooooooooooooooooooo

    xacimento arqueolóxico ga36042060

.

MÂMOANº7 DAS CHANS DO CAMPO DO MOURO

              As melhores vistas para unha noite sem luar, desde ela se depara um espectáculo soberbo do universo. É a mais avanzada de todas, xa está rodeada por um souto de castanheiros, que medran com um ritmo acelerado, quando em primavera brotan as folhinhas novas, é um encanto passear por debaixo delas.  O lugar, está feito a propósito, para grandes celebraçóns nocturnas, onde unha enorme mesa rodea o crácter da mâmoa, e os xabalis do Campo do Mouro assados no espeto, triscan regados com limón, como se foran frangos dos Pirús.

a irmandade circular

oooooooooooooooooooooooooooooo

            AS MÂMOAS DE MOURISCADOS

.

XACIMENTOS ARQUEOLÓXICOS MÂMOA Nº 3 GA36O42009, MÂMOA Nº 4 GA36042O22, MÂMOA Nº 8 GA36030062, mÂMOA Nº9 GA36030063, mÂMOA Nº 10 GA36030064, mÂMOA Nº 11 GA36030065.

               As Mâmoas anteriormente referidas, e que están situadas debaixo do Coto do Santo Tomé, em território de Mouriscados, formam parte da Necrópolis Megalítica das Chans do Campo do Mouro. Campo, que deu nome, tanto a Campo do Mouro, como a Mouriscados. Están nunha situaçón de abandono semelhante ás de Guillade, e tamém foron todas violadas, unha delas conserva parte do tampo de entrada, e vários petroglifos desperdigados pola zona.  Son parte íntegra da necrópolis, e deben ser postas em valor conxuntamente com as de Guillade, pois forman parte do mesmo monumento.  Cousa, que xa foi intentada pelo nosso amigo Santi, mas um home só, non pode cargar com o peso de tudo. Así que, esperamos tempos melhores.

a irmandade circular

oooooooooooooooooooooooooooooo

.

       A BRIGADA CATASTRAL DO ANO 1938

               Os trabalhos topográficos. desta brigada dos chinchotes, tem-nos causado innúmeros problemas e gastos, nunha fronteira xá de por sí conflíctiva.  Tais como, a anulaçón da classificaçón da Pedreira, os limítes com Cumiar, e os limítes com Mouriscados.  Aínda que o Marquéz de Ensenada, marca correctamente as extremas, este funésto trabalho, serve para embrolhar todos os litíxios pendentes.  Como todo trabalho mal feito, acaba causando transtornos, pois agora os de Cumiar, tenhem que colher um marco de cabada particular, para intentar endereitar este tortuoso assunto.  Em vez de seguir a linha recta até Portela como é devido, agora andan dando saltos de coelho, para evitar cortar o muro do Comunal de Guillade. A referida Brigada, em vez de colher o marco da Capela do Santo Tomé, colheu o marco anterior como comúm ás três aldeias, o qual causou um verdadeiro transtorno na legalidade, nos vecinhos que aí tinham as suas leiras de disfrute, e aumentou a conflictividade entre lindantes.  Despois, chegou outra trapalhada, a permuta da Pedreira polas Cachadas, ideada por um caçíque local.  Recordo vagamente, que o cura pediu permiso ós vecinhos na misa, para ceder terreno nas Cháns do Campo do Mouro a Mouriscados, a câmbio dos mesmos em Rebordinhos.  Non podo afirmar que se movera o marco, que colheu como referência a Brigada, mas o que é certo, é que neste marco non aparecia a C  de Cumiar grabada, tal como reza a descripçón da mesma brigada.  Mas, heis que aquí neste lugar, presentase-nos outra anomalía, xá referida no estudo arqueolóxico da Capela do Santo Tomé, que son os hitos fronteirizos da Mâmoa nº 4, que na verdade marca a linha recta, que vai em dereitura á Mâmoa nº1.  Son os motivos, polos que penso eu que o trabalho desta Brigada Catastral, deixa muito que desexar.

a irmandade circular

.

oooooooooooooooooooooooooooooo

       COTO DO SANTO TOMÉ

marco do coto do santo, ficava enfrente da capela do santo tomé e era a estrema tradicional com a aldeia de cumiar E MOURISCADOS

oooooooooooooooooooooooooooooo

FRONTEIRAS DE CUMIAR NO CATASTRO DE ENSENADA

              castro do coto do santo

.

.

         O CASTRO DO COTO DO SANTO

    XACIMENTO ARQUEOLÓXICO GA36030010

               Aquí, há dous entortos, gordinhos, e outros mais de menor calado, que intentaremos  ir aclarândo de maneira pausada, procurando adentrar-nos na maranha do nevoeiro dos tempos passados.  Posto que se trata de um território de fronteira, o qual desperta as cobiças insanas e aumenta grandemente as trapalhadas caciquís.   Este é um lugar sagrado, que leva ás suas costas muitos milhares de anos.  A imponente panorâmica, comunica visualmente com a cordilheira do Suído, especialmente com San Xoán de Pinheiro, e a sua silueta é inconfundível no horizonte das montanhas.  Baixo as suas miradas, passava unha “Verea Velha”, a “Vigo-Logroño” daqueles tempos, unha vía romana, que vinha de Castro Mao (Matamá ou Matamao), e um “caminho real de Baiona”.  Mas, heis que por maldiçón do destino, e descanso nosso, apareceu um abade de Guillade, que modificou o curso da história.  Levou a nova carreta Mondariz-Salvaterra pola porta da súa casa.  Cousa, que eu, ainda hoxe em día lhe agradeço.  Transferindo, désta vil maneira a civilizaçón do Coto do Santo, para a Cruz do Balado.  O primeiro grande erro, é que o Castro do Coto do Santo, está catalogado em território de Mondariz, cousa que non corresponde com a verdade.  Pois o xacimento está maioritariamente em Pontareas.   “O Castro tem unha forma ovalada.  As dimensóns mos eixos (N-S) e (W-E), son de 120×65 m.  Presenta unha hipotéctica superfície de habitaçón, defendida pola pendente natural do terreno com afloramentos graníticos. Non se pode describir ningúm tipo de estructura no terreno, e só as referências a el fán supor a existência do xacimento”.  “Na pista que ascende ao crâto pola aba E, foron recolhidos vários anácos de cerámica castrexa e outros de aspecto medieval, así como unha ficha cerámica de 1,7 cm de diametro, unha pesa de quarcita sobre canto rodado, com duas escotaduras lateráis no eixo transversal, e unha lasca de segunda ordem de quarcita sobre canto rodado.  Na pista que corta a aba S da crôa recolheron-se alguns fragmentos de cerámica castrexa”.  “Ó realizar-se a pista de acceso ó coto na sua parte mais alta, lugar em que se situaría a Capela do Santo Tomé, localizaron-se várias pezas probavelmente pertencentes a unha producçón de cerámica medieval”.  “Trataria-se de dous vasos (Museo de Pontareas), (…), recolhido o primeiro na pista que atravessa o coto a N do Crâto (Vaso Nº1), e o segundo na aba E da Crôa (Vaso Nº2). Adscriptos a tipos característicos da producçón local/rexional de cerámica comúm cinzenta medioeval”.   “O xacimento semelha possuir, ao menos, dous intres principais de ocupaçón, correspondentes a manifestaçóns culturais independentes.  Por um lado os materiais adscriptiveis ao Bronce Final – Idade do Ferro, cunha ampla dispersón que chegaría á base do outeiro, xá na zona chán correspondente á altichaira do Campo do Mouro e unha ocupaçón Tardorromana-Altomedioeval, possivelmente relacionada com unha Hermida-Santuário”.   E aquí, aparece o segundo grande erro, patrocinado segundo diría Manuel da Canle, polo “Spírito Malo”.  Pois, apesar de tudo o que vimos lendo, e apesar de estár catalogado como Castro, parece ser, que isto non é um Crâto, como a continuaçón iremos descobrindo.  “Com respeito ao primeiro, deve-se ter em conta o contexto arqueolóxico no que se situa este enclave, inzado de xacimentos prehistóricos:  assentamentos ao ar libre, túmulos megalíticos e petroglífos, em total 21 pontos, desde o Neolítico á Idade do Bronce.  Asemade as súas características fisiográficas que particularizan o lugar, ao tratar-se dum outeiro totalmente ilhado, dentro dunha ampla e homoxénea altichaira.  Contradecindo a súa catalogaçón inicial, sinála-se que non debe ser adscripto como Castro, e que na realidade, a manifestaçón material que se pode recolher na súa superfície, corresponde-se cum processo cultural de maior complexidade.  Confirmando as observaçóns realizadas em Novembro do 1992, non existe ningúm tipo de adequaçón para a defesa, nem fosos, nem parapeitos, nem sequer muralhas.  Por outra parte a cima do coto non presenta recinto habitacional, é um afloramento granítico de rocha que disminuie as possibilidades de ocupaçón castrexa “ao uso”.  Asemade, a base do outeiro, em plena altichaira, presenta sinais de ocupaçón, que se extende sem soluçón de continuidade cara á cima.  Tendo em conta o anterior, pode-se estár ante um tipo de transiçón, que evoluciona desde os modelos de assentamento pretéritos (Calcolíticos, primeiras etapas da Idade do Bronce) cara a unha nova formulaçón que anúncia os patróns de assentamento da Idade de Ferro, mas sem amosar unha caracterizaçón evidente desas dúas direcçóns.”  Para a segunda ocupaçón descripta contan-se cunha série de indícios que poden esclarecer o modelo de assentamento.  Por unha banda, conta-se cos materiais localizados: cerámicas romanas, medievais, ara anepígrafe com focus.  Por outro o próprio topónimo, Coto do Santo, e por último o passo da denominada “Verea Velha”, caminho de orixem antiga, que possívelmente se dirixisse á Franqueira.  Desde o ponto de vista arqueolóxico, a abertura da pista que ascende á cima do coto destruíu os restos dunha edificaçón possíbelmente unha hermida, onde foi localizado o fragmento de ara, que se situaría na parte correspondente ao concelho de Mondariz, no ponto onde a pista acada a súa cota máxima e começa a baixar na direcçón norte.  A conxunçón dos elementos expostos indicarían a presença dum possível santuário, quizais de orixém prérromana ou bem um lugar sagrado, num itenerário de peregrinaçón cara á Franqueira, tamém de orixém perdida no tempo.

a irmandade circular

.

.

.

.

.

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

   A CAPELA DO SANTO TOMÉ

       RESTOS DA CAPELA DO SANTO TOMÉ

.

               A descripçón realizada em 2006, polos arqueólogos Xurxo Constela Doce e Juán José Perles Fontao – “trás a realizaçón de trabalhos de reprospecçón, na zona de restos pertencentes á segunda ocupaçón, ubicada em épocas históricas, sinalan a possíbel destruçón dos restos de unha edificaçón, possibelmente unha hermida, no ponto em que a pista alcança a sua cota máxima e comeza a baixar na direcçón norte, coincidente com as coordenadas recolhidas no campo e representadas nos planos.”  “Os vecinhos mais lonxevos das aldeias de Cumiar e Mouriscados, xa non recordan a existência em pé da capela, e apontan que os seus páis, tampouco a recordavan construída.  Algum informante lonxevo, recorda que levando o gando á zona, aparecia abundantes restos de telha e pedras soltas.  E que no outro coto situado a W, sinalavan a existência de unha aldeia abandonada, da que xá non quedan restos vissíveis em superfície, que estaría emprazada na zona da Pedreira.  O coto no que se situarían presumibelmente os restos da capela, recebe o nome de Coto do Santo ou Coto do Santo Tomé,  topónimo que fái referência á existência de um lugar de culto.  Este topónimo, aparece no Catástro de Ensenada como limíte da aldeia de Guillade, e nas sinalizaçóns do tecor ó que  pertence o coto, assím como polas indicaçóns dos vecinhos das aldeias limítrofes.  Non obstânte na cartografía 1: 5.000 da C.O.T.O.P. da Xunta, aparece desprazado uns 500 m ó W, da que sería a sua ubicaçón tradicional.  Cousa semelhante sucede com o topónimo de “A Pedreira”, situado polos vecinhos uns 800 m ó W do emprazamento presentado na cartografía 1: 5.000 da C.O.T.O.P. da Xunta da Galiza.”

A IRMANDADE CIRCULAR

.

.

.

.

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

oooooooooooooooooooooooooooooo

.

    petroglifos do coto do santo tomé

    XACIMENTO ARQUEOLÓXICO GA36O42063

               Os vários petroglifos e sinais grabados nas pedras do Coto do Santo, os últimos que lograron sobreviver a sucessivas ondanadas de bárbaros e pedreiras, que arrassarom com quase tudo o que de valor havia.  Non obstante, a memória permanece milagrosamente viva.

a irmandade circular

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

oooooooooooooooooooooooooooooo

.

       Na minha aldeia muito tempo, só houbo um aparato de rádio, um Ondina com carcassa de madeira e um grande olho redondo, que aínda conservo como suporte para libros.  Era a xanela aberta ó mundo, a voz dos milagres, o aluvión de cousas que vinham de lonxe.  Unha noite, de madrugada escuitei na Ondina algo que me puxo a cavilar desde o enunciádo:  “aquí rádio Espanha Independente, estaçón pirenaica”.  Ó ver-me aparecer na cozinha, a minha nái levantou-se da cadeira, e apagou a rádio e mandou-me prá cama.  O meu pai protestou e eu tardei três ou quatro días em saber por quê, aínda que non de todo.  O meu, com a rádio, eran preferentemente os xogos de bola e as orelhas que cortaban os “toreros”.  Rádio Nacional os domingos pola noite. E “Fiesta en el aire” ou “Cabalgata fin de semana”. Os Sábados, programas de concursos e cançóns que dirixía José Luis Pecker, que me gostava muito.  Jose Luis Pecker perguntou-lhe unha vez a unha concursante que estava embarazada, tan embarazada que quase pare diante do microfone:  “¿solteira ou casada?”  Ó melhor foi um lápsus inocente e sem maldade, mas o marido subíu ó estrado e sacudiu-lhe ó Pecker um sopapo de órdago á grande.  Por se acáso.  Non se tinha ganhado unha guerra para andar-se com éstas brincadeiras.  Por entón eu non sabía nem que tinha habido unha guerra.  A última á que chegara a enciclopédia, fora a Guerra da Independência contra os franceses.  A recente, a essa que se refería Rádio España Independente, estaçón pirenaica, tinha sido unha cruzada.  A Pirenaica non me decía muito ou cousas que non entendía, mas era unha tentaçón excitante que comezaba a materializar-se ás doze da noite, a luz da casa apagada, só o olho do dial da Ondina acendido como unha lamparina.  De entón, creio que me vem certa propensón aventureira á clandestinidade: a Pirenaica ás escuras, cerradas todas as portas e contraportas, xanélas, contras e quarteiróns; inaudíveis quase, mentras os meus irmans dormían e eu, o pequeno acurrucado entre meu pai e minha nái, escuitaba cousas sobre um tal Franco.  E gostaba daquel ton violento, aqueles discursos e proclamas, aquélas promessas de liberdade e de xustiza. Nem a cara nem o silêncio dos meus pais me aclaraba nada.  Creio que nunca soubem se meus pais eran de Franco ou non.  Eran do silêncio, parece-me a mím. A minha nái relixiosa e crente a “machamartillo”; meu pai, solitário, descrído e amigo de tabernas.  Morreron cedo, aínda que non tan cedo que non tivéra-mos podido falar daquélas cousas, sobre tudo quando eu era xá unha “lumbrera” latinista no seminário.  O caso é que non chegamos a falar.  Por algo que me contaron anos mais tarde, parece ser que meu pai era um liberal indiferente e minha nái unha mulher temerosa de Deus e da política.  Quando chegou a democracía, e aínda antes, alguém foi ó meu lugar, com o conto que eu andava entre os “rojos” da “antí-España”.  As mulheres que tinham conhecido a minha nái comentában lamentando-se: “¡ay si la Rosário levantara la cabeza…!”  Ou sexa, que minha nái, non era seguro, a Pasionária.  Non é este, sem embargo, o enigma que mais me preocupa de minha nái.  O que me segue deixando perplexo foi o que me dixo quando saín de casa a correr mundos e conquistar a glória: “filho, que non che passe o mismo que a Quevedo”.  E  deu-me os últimos cinco duros que lhe quedaban, para que empezara a edificar o meu império.  Um império de ruinas, solidón e clandestinidade, ao que logrei sobreviver de milagre.  A minha nái cría, que eu iba ser um xénio da Literatura, de aí possivelmente essa afinidade quevedesca.  Mais tarde, quando na “mili” estivem a punto de ser declarado desertor, a minha nái voltou ó de: “Filho, que non che passe o que a Quevedo”.  Non sei se me passará o mesmo que lhe passou a Quevedo.  Polo de pronto, xa me quedei coxo.

javier villán e david ouro

oooooooooooooooooooooooooooooo

                A PEDREIRA

oooooooooooooooooooooooooooooo

               O POVOADO DA PEDREIRA

.

               “Os vecinhos mais lonxevos das aldeias de Cumiar e Mouriscados, non recordan a existência em pé de ningunha edificaçón. indicando, alguns informantes que sendo novos, e andando com o gando na zona, recordan a existência no coto de abundantes restos de telha e pedras soltas. E que noutro coto situado a poênte, sinalan a existência de unha aldeia abandonada, da que xá non quedan restos visíveis em superfície, a qual estaría emprazada na zona da Pedreira, relacionando a capela com a dita aldeia.”  Ademais, há unhas xentes em Guillade que se chaman “os da Pedreira”, algúns dos quais ainda viven actualmente.

a irmandade circular

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

 

               A PERMUTA DA PEDREIRA

.

               Todo este diabólico assunto começou, quando um cacíque local, quixo deitar a mán a unha subvençón de vários milhóns de pesetas, destinados á agricultura de montanha. Como a montanha, non foi a Mahoma.  O profecta foi á Montanha.  Para tal, fixo unha “permuta” de terrenos.  Anos mais tarde, a “permuta” foi anulada pelo Tribunal Superior de Xustiza de Galicia, non obstânte, as autoridades sempre procuraron obstaculizar esta devoluçón ó povo de Guillade, ordenada pelo Tribunal Superior.  De tál maneira, que aínda hoxe em día, os terrenos de aproximadamente trinta hectáreas, seguem sem classificar para os seus lexítimos donos.  Aquí, intentaremos ilustrar, todo este monumento á inxustiza.

.

               “Os mencionados montes, obxecto da “permuta”, foron excluídos da classificaçón como Vecinhais em Mán Comúm, polo Xurado Provincial de Montes Vecinhais em Mán Comúm de Pontevedra, na sua resoluçón de 5 de Decembro de 1979, que tenho a bem adxuntar-lhe, em base a que a partir da sua permuta non tiveran sido aproveitados em rexíme de comunidade polos vecinhos, non exercendo por tanto, a Conselhería de Agricultura Gandeiría e Montes tutela sobre eles ó carecer da dita classificaçón.”

.

               Resoluçón dictada pelo Xurado de Montes de Pontevedra de data 26/04/07, pola que se classifica o monte denominado “Pedreira”, a pró dos vecinhos da C.M.V.M.C. de Guillade, do concello de Pontareas.

.

               Aquí, entran em cena, os “amigos” de Cumiar, que se oponhem á classificaçón da Pedreira  para Guillade.  Apoiádos, em três artimanhas maxistráis.  A primeira foi, xuntar os expedientes da Albelle e da Pedreira, num só (o obxectivo era baralhar aínda mais o assunto). A segunda era, confundir a Pedreira com o Pedroso.  E a terceira obra méstra, era o trabalho da Brigada Catastral do 1938 (com o qual lográron enganar o Tribunal Superior de Xustiza de Galicia, no recurso de apelaçón nº 629/08

.

               Xuízo Ordinário 17/2008 do Xulgado Contencioso Administractivo nº 1 de Pontevedra, na que se desestima a demanda presentada pola Comunidade de Montes de Cumiar.

.

.

               Recurso de Cumiar ó Tribunal Superior de Xustiza de Galicia.  Aquí, presentarón o trabalhinho da Brigada Catastral do 1938, e seguro que Guillade, non presentou o Marquês de Ensenada, com o qual o tribunal tragou.

.

               O Xurado de Montes de Pontevedra, desta véz andou rápido, para anular a classificaçón a nome de Guillade, e acorda: “Retrotraer o expediente de clasificaçón a fím de proceder por parte do Servizo de Montes á delimitaçón do Monte Pedreira, para unha vez delimitado o devandito monte, classificá-lo como Monte Vecinhal em Man Comum a favor dos vecinhos da C.M.V.M.C. de Guilhade, do concello de Pontareas.”

¡¡Até hoxe!!

a irmandade circular

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

oooooooooooooooooooooooooooooo

                             O SERÁN NA ALDEIA

.                 -O carbalho do Galheiro, tem a folha revirada.                           .  .               -Que lha revirou o vento, unha manhán de xeada.

.                -Princípia esta divagaçón, adentrando a “Corte na Aldeia” de Francisco Rodriguez Lobo, continuando através de Antonio Nobre, para terminar na “A Cidade e as Serras” do nosso Éça de Queirós.

.                 -Minha nái deu-me unha túnda, co aro d’unha peneira.                    . .                 -Tenha vergonha mi madre, que vem a xente da feira.

.                 -Seguidamente entroncando com a larga tradiçón dos reis suevos, a corte Portuguesa trasladou-se a Sintra, para nón ser menos, e escapar á xatice das cidades.  Nos seus “Eidos” rurais, evitavan muitas das maçadas que comporta o viver  prá lí todos amontoados.

.                 -Paxarinhos que alegres cantais, polas polas dos loureiros                .                 -E subides polos amieiros, pra buscá-la rainha da luz.

.                 -Escondemo-nos pelos “Grandes Sertoes Veredas” do Brasil adentro, para cair como reis pequenos nas  grandes “Rozas”, “Facendas” e “Enxenhos” dos “Coroneis”.  Alí onde se vivia á perna solta, á sombra benigna das bananeiras.

.                 -Eu queriame casar, minha nái non tenho roupa.                 .   .        .                 -Casa minha filha, casa, que unha perna tapa a outra.

.                 -Nos seráns comunais, onde a festa se fai, non se compra.  Alegran as almas desparramadas por milhares de aldeias remotas, tan dispersas e perdidas, que algunhas  delas chegam a chamarse, “Extra-Mundi”.

.                 -Verdes prados. Verdes campos, odes da minha paixón.               .   –  .                 -As andurinhas nao paran, unhas voltan outras nao.

.                 -Talvéz me engane, mas penso eu, que grande parte da nossa riquíssima cultura popular, brotou destes fecundos fervideiros, onde as xentes se reunian á noitinha despois de trabalhar no campo.

.                 -Meu amor disse que eu tinha, uns olhos como gaivotas.             ….              -e unha boca onde começa, o mar de todas as rotas.

.                 -Músicas, contos e cantigas, xurdíran da super frescura natural.  Facian-se os seráns nos dias de namoro, que eran as terças, as quintas e os sábados, despois de comer, no vrán nas eiras, d’inverno nas lareiras.

.                 -Sei quel um dia virá, assim muito de repente.                   . . . . . . . .                 -Como se o mar e o vento, nascessem dentro da xente.

.                 -Havia uns ritos tradicionais, que obrigatoriamente se seguían, para garantir que todos participassem nas danzas em plano de igualdade, para que as preferências particulares non turbáran o disfrute comúm.

.                 -Rebola o pai, rebola a nái, rebola a filha.                                   ……            -Eu tamém son da família, tamém quero rebolar.

.                 -Estas verdadeiras confraternizaçóns dum povo vivo, que ás veces terminavan em pancadaría rixa (con mortos inclúso), eran uns formigueiros incontroláveis do xénio popular, aos quais debemos muito todos nós.

.                 -Unha noite no muinho, unha noite non é nada.                        …….           -Unha semaninha enteira, isso sí que é muinhada.

.                 -A moderna sociedade franquista, non vacilou em empregar abertamente a violência das forzas de ordem público, num intento desesperado do colonialismo cultural, para esmagar a forte cultura tradicional dum povo Atlântico.  Modificando a viva forza as formas de vida, e a organizaçón arcáica, fortemente arraigadas na alma das nossas xentes.

.                 -Abaixo pandeiro roto, arriba manta furada.                                  …               -Os amores que hei contigo, para min non valen nada.

.                 -Ainda que a nossa Cultura, acabou gravemente ferida destas guerras vandálicas, non conseguiron erradicá-la totalmente da face da península. Agora, esperemos que estas “Coelhadas” novas, non logren “Encavacarnos” definitivamente.

.                 -Eu agora sou velhiño, acabado de morrer.                                   …..             -Olha bem para os meus olhos, ande voltar pra te ver.

Eira Comunal.

oooooooooooooooooooooooooooooo

                    MIRÓN

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

.

.

              O PETRÓGLIFO DE OIÓNS

 XACIMENTO ARQUEOLÓXICO GA36042O62 (2)

               Para mím, este é o verdadeiro Oións. E que incompreenssibelmente, estáva sem catalogar, sendo como é, um dos mais importântes e bonitos petróglifos de Guillade.  Pelo que enviamos agora, referência del ás autoridades culturais do país, para que tomém nota da sua existência, como Oións Nº 2.  Pertence ó povoado  de “As Castinheiras”, e talvéz podería axudar a dactar a referída aldeia prehistórica.  Tal, como parecen indicar os canais de ligaçón entre covinhas, semelha que era mais grande, e que foi partido em várias pezas.  Tamém, nos indica Reboreda, que éstas cobinhas, poideran ser útilizadas para facer tintes.

a irmandade circular

..

oooooooooooooooooooooooooooooo

           AS CASTINHEIRAS

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

   XACIMENTO ARQUEOLÓXICO GA36042023

     O ASSENTAMENTO PREHISTÓRICO DAS CASTINHEIRAS

               É unha zona de abundantes águas, com presas e moinhos muito antigos, xá em estádo ruinoso, cousa que se aprecía na toponímia local (Os Muinhos). Tamém há restos de veigas comunais, que parece foron cultivadas outrora.  Conforme baixa o regato, aparece unha espécie de eira com chán de laxedo natural (perto dos muinhos), que têm como um marco de pedra trabalhada.  Este xacimento ao ar libre, está situado na ladeira do monte, aproveitando dous escalóns, que como é habitual foron cortados pela pista florestal que ascende ás cháns. No primeiro sucalco, foron localizados restos de industria lítica de quarcita, e muito pouca cerâmica no corte da pista.  Tamém se insinúan na superfície da pista, duas possíveis estructuras de pedra e unha lareira, que non se puido confirmar.  Nunha côta inferior localiza-se a segunda rechán, limitada por unha pista prependicular á anterior.  Na parte superior da ladeira colindante com ésta pista, aparece outra zona na que foron localizadas cerâmicas lisas, em maior abundância que na zona anterior, sobre a pista e, nos regos abertos para unha plantaçón de pinheiros.  O desconhecimento déstas cerâmicas, non permitíu classificar o xacimento a ningunha época em concreto, se bem, son todas elas prehistóricas.  Pelo que, concluímos que este xacimento é um perfeito desconhecido para nós.

A IRMANDADE CIRCULAR

oooooooooooooooooooooooooooooo

.

                                o pan

               Bicar o pan encerraba um sentido sacrosanto de pobreza.  Bendecía-se o pan, igual que Cristo na última ceia, antes de partí-lo.  Como um don.  E tamém se bicaba o pan que caía no chan.  Como em desagrávio: um pecado involuntário que se redimía com um bico.  Bicaba-se o pan porque o pan sempre era de Deus, e porque se temía que faltara.  E porque había fame.  O pan, último baluarte contra a fame. Era um alimento básico e, ás vezes, quase exclusívo.  Habendo pan, había alegría.  Aproveitáva-se todo o pan, até á última côdea.  E quando xá non se podía roer, de pura pedra em que se tinha convertido, áspera pedra que podía  descalabrar a um cristiano, entón faciam-se sopas de alho.  A pelo, sem tropezóns de pernil nem ovo escalfado.  Isso, mais que um luxo, houbera parecído um milágre.  Sopas de alho urxentes e caldorosas, com uns pingos de azeite ou de toucinho derretido, que erq mais barato.  Ou sopas de leite, que tamém estavam muito boas, sobre tudo se  o leite tinha nata, o espessor amarelento e rico que dava todo o leite sem água anhadida.  As sopas de alho para cear e as de leite para de manhán, que entón chamávamos pequeno almorço.  O pan cozía-se por turnos, unha vecinha cada día, num forno, cuxa dona cobráva em páns ou em farinha o trabalho de forneira, unha espécie de maquía, como nos muinhos.  Os días de cocedura eran unha fésta.  Desde pola manhán comezaba a barafunda; primeiro, levar ó forno os brazados de lenha e a palha para enrroxá-lo, logo, o saco de farinha, e despois amassá-la, deitar a lavadura e fazer os pans.  Estes metíam-se dentro do forno com unha pá de madeira de larguíssimo mango.  Com a massa sobrante, que non alcanzava para fazer um pan, nos fabricavam ós nenos tortas ou paxarinhos muito bem moldeádos, tál que parecíam páxaros de verdade e até dava pena comê-los, primeiro a cabeza, logo unha asa, e así.  Eran como comunhóns colectivas.  Deus me perdoe, que compartíamos com os amigos.  Había no povoádo um sistema de préstamos rotatórios, unha espécie de troco, resíduos sem dúvida de unha primitiva economía sem dinheiro.  Tu dás-me hoxe dous pans, e manhán eu chos devolvo.  Assím, por este sistema, nunha aldeia com poucos possíveis e muitas carências, permitiam-se o luxo de comer pán fresco todos os días.  Os páns eran de quilo, redondos, compactos e candeais.  A todos nos gostavam mais os corruscos que a miga.  As migálhas usabam-se muito para sopas ou para recheio do cozido.  Todos os días, ou quase todos, había cozedura, e todos devolvíam relixiosamente os préstamos que tinham recebido os días anteriores.  Nón existía o perigo de quedármos sem pan.  Passava igual com as matanzas.  Quando o porco, que se criáva em todas as casas, lhe chegaba o seu “Santo Martinho” e o degolávam, repartiam-se razóns entre os vecinhos que ó melhor levávam: um trozo de toucinho, outro de lombo, costelas, xigas ,e unha morcela.  Assím, desde primeiros de Decembro até finais de Xaneiro, mais ou menos. todas as semanas comía-mos manxáres de porco.  Dinheiro non había, mas a comida era unha ledícia.  E o fantásma da fame de post-guerra, foi menos acusado nas aldeias, pelos recursos naturais do campo, e tinha desaparecido, em parte, nos anos cinquenta, que son dos que estou falando.  Tudo isto, vêm polo de beixar o pan, por esse sentido sacro de comunhón que dábamos ó pan; pola sua condiçón de remédio fixo contra a fame.  O pan era o alimento sagrado e redentor.

javier villán e david ouro

ooooooooooooooooooooooooooooooooo

.

                      ODE Ó PÁN

PÁN,

COM FARINHA

ÁGUA

E FOGO

TE LEVANTAS.

ESPESSO E LEVE,

RECLINADO E REDODNDO

REPETES

O VENTRE

DA NÁI,

EQUINOCIAL

XERMINAÇÓN

TERRESTRE.

PÁN,

QUE É FÁCIL

E QUE PROFUNDO TU ÉS:

NO TABULEIRO BRANCO

NA PADARÍA

ESTENDEM-SE AS TUAS FILAS

COMO UTENSÍLIOS, PRATOS

OU PAPÉIS,

E DE SÚBITO A ONDA

DA VIDA,

A CONXUNÇÓN DO XERME

E DO FOGO,

CRESCES, CRESCES

DE SÚBITO COMO

CINTURA, BOCA, SEIOS,

COLINAS DA TERRA,

VIDAS,

SUBE O CALOR, INUNDA-TE

A PLENITUDE, O VENTO

DA FECUNDIDADE,

E ENTÓN

IMOBILIZA-SE A TUA COR DE OURO,

E QUANDO XÁ ESTÁN PRENHOS

OS TEUS VENTRES

A CICATRIZ ESCURA

DEIXOU SINAL DE FOGO

EM TODO O TEU DOURADO

SISTEMA DE HEMISFÉRIOS.

AGORA INTÁCTO,

ÉS

ACÇÓN DE HOMEM

MILAGRE REPETIDO, VONTADE DA VIDA.

O PÁN DE CADA BOCA

NON

TE IMPLORAREMOS,

NÓS, OS HOMENS,

NON SOMOS

MENDIGOS

DE VAGOS DEUSES

OU DE ANXOS OBSCUROS:

DO MAR E DA TERRA

FAREMOS PÁN,

PLANTAREMOS DE TRIGO

A TERRA E OS PLANETAS

O PÁN DE CADA BOCA

DE CADA HOMEM, EM CADA DIA

CHEGARÁ PORQUE FOMOS

SEMEÁ-LO

E FAZÊ-LO,

NON PARA UM HOMEM, MAS

PARA TODOS,

O PÁN, O PÁN

PARA TODOS OS POVOS

E COM ELE O QUE POSSUI

FORMA E SABOR DE PÁN

REPARTIREMOS:

A TERRA,

A BELEZA,

O AMOR,

TUDO ISSO

TEM SABOR DE PÁN,

FORMA DE PÁN,

XERMINAÇÓN DE FARINHA,

TUDO

NASCEU PARA SER COMPARTILHADO,

PARA SER ENTREGUE,

PARA SE MULTIPLICAR.

POR ISSO, PÁN

SE FOXES

DA CASA DO HOMEM,

SE TE ESCONDEM,

SE TE NEGAM,

SE O AVARENTO

TE PROSTITUI,

SE O RICO

TE ARMAZENA,

SE O TRIGO

NON PROCURA SULCO E TERRA,

PÁN,

NON REZAREMOS,

PÁN,

NON MENDIGAREMOS,

LUTAREMOS POR TI COM OUTROS HOMENS,

COM TODOS OS FAMINTOS,

POR TODOS OS RÍOS, POLO AR

IREMOS PROCURAR-TE,

A TERRA TODA REPARTIREMOS

PARA QUE TU XERMINES,

E CONNOSCO

AVANÇARÁ A TERRA:

A ÁGUA, O FOGO, O HOMEM

LUTARÁN XUNTO A NÓS.

IREMOS COROADOS

DE ESPIGAS, CONQUISTANDO

TERRA E PÁN PARA TODOS,

E ENTÓN,

TAMBÉM A VIDA

TERÁ FORMA DE PÁN,

SERÁ SIMPLES E PROFUNDA,

INUMERÁVEL E PURA.

TODOS OS SERES

TERÁN DIREITO

À TERRA E À VIDA,

E ASSIM SERÁ O PÁN DE MANHAM,

O PÁN DE CADA BOCA,

SAGRADO,

CONSAGRADO,

PORQUE SERÁ O PRODUCTO

DA MAIS LONGA E DURA

LUTA HUMANA.

NON TEM ASAS

A VICTÓRIA TERRESTRE:

TEM PÁN SOBRE OS SEUS OMBROS,

E VOA CORAXOSA

LIBERTANDO A TERRA

COMO UNHA PADEIRA

LEVADA POLO VENTO.

PABLO NERUDA

ooooooooooooooooooooooooooooooooo

                OS MUINHOS

.

.

oooooooooooooooooooooooooooooo

.

                  a cadeira de argos

               Este artigo, entra dentro das derivas irracionais, mas a verdade é que ás vezes, a fantasía e a realidade se confundem, e  os sonhos também ficam gravados na memória.  Ésta pedra, que eu pensei ó princípio ser o petróglifo de Oions, porque aínda non conhecía a sua localizaçón.  Sucedeu, quando do grande incêndio cíclico que abrasou todo o comunal, plantado por Felíz Sebastián.  Tudo, estava completamente arrasado, e era fácil localizar as cousas.  Um día, em que andávamos, eu e Xosé Manuel, descobrindo as fronteiras dos Muinhos, avistéi unha pedra, que a simples vista non despertava a atençón, mas se te demoravas sobre ela, estáva cheia de olhinhos pequenos. O qual, me levou a pensar, que sería a de Oions.  Quando anos mais tarde voltei ó lugar para a fotografar, xá non logrei dar com ela, pois a vexetaçón crescera bastante. Pelo que, cheguei a duvidar da sua existência real, mas aínda que bastante atordoádo, xuréi voltar para unha busca sistemática.  Agora, que voltou a arder tudo, penso que é a oportunidade para esclarecer definitivamente este mistério.

léria cultural

oooooooooooooooooooooooooooooo

.

.

.

.

.

.

.

.

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

           O ALTO DA COSTA

 

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

               O CARQUEIXO

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

.

                                         O CARQUEIXO

Este lugar, hoxe perdido na cabeceira do regueiro da Moura, parece que foi o berzo da familia da Laxe. Ainda conserva as paredes de várias casas, restos de vivendas antigas, unha presa para regar e colher agua, tem sucalcos com balados de pedra, que estarian cultivados com hortas possivelmente. Estaba situado sobre o caminho que vai da Rañó a Carbalheda, atravessando o Campo da Bouza, até á Lomba e ó Villar.  Bifurcaba-se, para subir pola Lomba, ás Chans do Campo do Mouro. Ainda conserva a casa da Laxe, xá feita pardinheiro, e tamém as da Lomba.  Recebeu o seu nome da carqueixa, vexetaçón que inunda todas as ribeiras destes dous regatos, que escorren as águas acumuladas nas cháns. Parece que habia nestas rivas, veigas grandes, entre o matorral ainda aparecen marcos, postes, e unha videira perto dum olheiro, planta tenaz esta que resistíu a todos os titáns, habería que ver, que uvas son as suas.
Enfrente, do outro lado da lomba, está unha suposta cadeira sagrada cheia de olhinhos, que eu supunha ser o “petroglífo de Oións”, mas que non era tal.  O home atento, é capaz de percibir com dificuldade, despois os buracos agrandan-se e multiplican-se, e um vé  tudo claramente como verdade revelada, ou sonhada.   Non sei a que cerimónias ancestráis servía este altar máxico, que rituais se sentaron sobre el, só os Druídas que permanecen ocultos, poderían explicalo. O clíma que aquí se respira é de morna quentura, aconchegante tranquilidade, o silêncio da luz filtrando-se atravéz das árbores ó atardecer, e verdadeiramente custa abandonar este lugar, perdido para o mundo.

A Irmandade Circular

.

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

       O COTO DOS TRONCOS

A Serra do Galinheiro. adivinha praias e paraísos tropicais.

oooooooooooooooooooooooooooooo

.

    XACIMENTO ARQUEOLÓXICO GA36042020

                    REBORDINHOS Nº 7

               Está situado na parte interior, à altura do Côto dos Troncos, na ladeira sueste dunha altichaira.  Inscrípto tipoloxicamente como um assentamento ao ar libre, e adscrípto  à cultura da Idade do Bronce, de maneira indeterminada.  Parece ser um assentamento prehistórico de cultura pouco definida, aínda que poidera ser da Idade do Bronce.  O material arqueolóxico aparecido é muito escaso, se bem probabelmente se trate de um assentamento ao ar libre, como outros situádos nas suas proximidades.

a irmandade circular

oooooooooooooooooooooooooooooo

                                                                                                                 .Vista panorâmica do Coto dos Troncos

.

oooooooooooooooooooooooooooooo

.

    XACIMENTO ARQUEOLÓXICO GA36O42018

                      REBORDINHOS Nº 5

               Está adscrípto tipoloxicamente, como assentamento ao ar libre. A súa dataçón cultural, non está determinada, aínda que se pensa que será da Idade do Bronce.  Rechán alongada, que vai dar ó Côto do Tromentêlo, situado na ladeira sul de unha altichaira.  Xacimento prehistórico, descoberto graças a trabalhos florestais, presenta em superfície várias cerâmicas lisas pouco significativas desde o ponto de vista da sua adscripçón cultural.  A cerâmica aparece dispersa, e non ocupa unha área muito extensa.

a irmandade circular

oooooooooooooooooooooooooooooo

oooooooooooooooooooooooooooooo

              A COALHEIRA

arqueta centralizadora da comunidade de aguas coalheira-rebordinhos.

        O COTO DA PEDREIRA

oooooooooooooooooooooooooooooo

oooooooooooooooooooooooooooooo

IMITEMOS A DON QUIXOTE

    A Mâmoa e o petróglifo do coto da pedreira

               Este desafortunado xacimento arqueolóxico da nossa aldeia, foi o que mais sofreu.  Non a mans da Santa Inquisición, mas agredido por unha lexión, de cacíques, labregos e marinheiros de água-doce.  Por isso, escrebemos estes artigos, para evitar que as novas xeraçóns, sigan mostrando o mesmo desprezo pelos seus tesouros escondidos.  E pensen, que a maioria dos Torques que andan por esses museos fora, sairón desta terra dos mortos.  Aquí, todos os males se conxuraron na contra do infeliz, foi como xá vem sendo habitual, cortado por pista florestal, queimado por incêndios cíclicos, os seus grandes pinheiros furados por um taladro, e a sua mâmoa convertida em churrasco folklórico.  ¡¡Bonito espectáculo!!  O que nos pode dar unha ideia clara, do terreno que pisamos neste país e nestas nossas xentes.

a irmandade circular

.

oooooooooooooooooooooooooooooo

    xacimento arqueolóxico ga36042057

      petróglifos do coto da pedreira

.

.

.

..

.

.

oooooooooooooooooooooooooooooo

.

ENCÓMIO DA PREGUIÇA

oooooooooooooooooooooooooooooo

         a mâmoa do coto da pedreira

.

.

.

                         A MÂMOA DO COTO DA PEDREIRA

Maldita a manía, que tenhen estes cabróns, de facer churrasco com tudo o que apanhan á man. A pobre mâmoa do Coto da Pedreira, coitada dela, tivo tamém o seu bárbaro fim, ardendo nas chamas deste inferno. O progresso vandalizou este túmulo perdido, que comezara a ser habitado por xuventude idealísta, buscaban entre estas pedras milenárias, unha vía para escapar dum mundo hostíl, que ameazaba destruir tudo o melhor que neles habia.  Ó abrigo destas laxes, brincaron e falaron, cousas pensadas por encima das casas das aldeias, irmandados polas cálidas noites de luar, temendo a futura escravidón, que os esperaba alá em baixo.  Agazapada no entorno circundante, até  engulir tudo, pedras, bosques, animais, aguas, e terras. Tudo foi tragado por estômagos ínglores, insaciáveis de churrasco.

Eira Comunal

oooooooooooooooooooooooooooooo

                     rebordinhos nº4

 

     XACIMENTO ARQUEOLÓXICO GA36042017

               Possibelmente se trate de um assentamento ao ar libre, de adscripçón indeterminada.  Está muito alterado e destruído, polo caminho florestal, ademais de diversas explanaçóns feitas por selvaxens.  Está situádo na rechán anterior ó côto, na pendente superior dunha altichaira.  O xacimento manifestou-se através da apariçón em superfície de anacos de cerâmica lisa e unha lasca de quarcita.  As cerâmicas son claramente prehistóricas, por factura, mas difíceis de atribuir a um período determinado.  Recentemente a zona foi alvo de fortes agressóns com movimento de terras, para construir equipamentos contra incêndios e um merendeiro, com assadores e unha fonte de pedra.  Pois é, ante tamanho descontrol democrático, e estado de cousas acontecidas, é muito probábel que sufríra unha forte destruçón.

a irmandade circular

oooooooooooooooooooooooooooooo

       COTO DO TORMENTELO

Cadeira pétrea do tormentelo.

oooooooooooooooooooooooooooooo

               A CAPELANA

oooooooooooooooooooooooooooooo

             AS CARBALHAS

oooooooo deriva histórica ooooooooo

         O XACIMENTO DAS CARBALHAS  (GA36O42O1O)

          O xacimento arqueolóxico do “Monte das Carbalhas”, sito no límite do Monte Comunal, abranxe tamém as cabadas particulares, e foi como outros, incompreensivelmente cortado à mitade pela construçón de unha pista florestal, o qual confirma a teoría xeral de que a xente anda bastante “despistada”, e non têm patavina ideia de nada.  Alberga um “límite de xacimento arqueolóxico”, que está cercado por outro maior de “área de proteçón de xacimento arqueolóxico”, este último entra xá Comunal adentro. O velho lugar, tinha antes um bonito e acolhedor caminho de terra e pedras, que dava pola metade do corpo e, era como se um caminhara abrigado polo vieiro. Vinha atravessando desde o “Campo da Bouça”, na direcçón de Uma “O Calvário”.  Recordo-o cálido, protector contra os ventos do crú inverno, aparecendo os raios de sol por entre a folhaxe das árbores.  A “Cabada da Capelana”, é outro dos topônimos do lugar, que parece ser da idade do “Bronce Atlántico”, pois, non fai muitos anos, um dos filhos do Francisco da Parracha, descobriu uns moldes de fundiçón de machados de bronce, que parece ser figuran no Museo da vila.  Nun fogo que houbo aquí, salvei unha saramela de morrer abrassada, pois um desalmado a atirou propositadamente nas chamas.  Este acto insignificante, que parece carente de qualquer valor, para mim sí que o tivo.  E prova disso é, que ainda o guardo na memória hoxe em dia.  Pois, serviu para alimentar grandemente a minha auto-estima e, transformou-se num talismán para as situaçóns difíceis da minha vida.  Há que ter muito cuidado com os caminhos novos, pois podem danar grandemente o filón arqueolóxico sobre o qual estamos assentados.

a irmandade circular

oooooooooooooooooooooooooooooo

.

BIFURCACION DOS RAMAIS QUE ENTRAN NO MONTE COMUNAL DESDE A RANHÓ, O DA ESQUERDA VAI Á COALHEIRA E O OUTRO ASCENDE PELA CABADA DA CAPELANA.

ESTA É UNHA DAS LIXEIRAS, ESCOLHIDAS PELOS CHIMPINISTAS PARA EVACUAR AS SUAS CACAS.

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO 

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

                   ALBELLE

  RAÍS ETIMOLÓXICA DA PALABRA: Alba; Aurora; Nascer do sol; Claridade; Pureza; Herba; Hérbededo; Herbella; Arvella; Albellón; Lugar de partidas; Camisa branca do enforcado; Lagoa alba; Lavandeira; Milhafre e Páxaro de plumas vistosas.

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

ALBELLE (A SERRA DOS MILHÁFRES)

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

MAPA DO COMUNAL D’ALBELLE:  CASTRO MAO, MATAMAU OU MATAMA; A ENCOSTADA; O GARAMIL; O COTO DO GATO; O VAL DO PERRO; O PINHEIRAL D’ALBELLE; O COTO DA PEDRA DO CABALO; A BELLA VISTA; A LAVANDEIRA; A CABADA DO CURA; O PENEDO REDONDO.

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

oooooooooooooooooooooooooooooo

               Nas fichas do inventário municipal de Pontareas de 1958 aparecen os montes Albelle e Pedreira, aquí apresentamos os seus resumos:

                 “Ficha 22,  “Albelle”,  Guillade, lugar de Albelle, Linderos:  N. Propiedad de Angel Sebastian Montero y otros.   S. Propiedad de Julio Miranda y otros.   E. Propiedad de Francisco Martínez y otros.  O. Propiedad de Avelino Rodríguez y otros.  Superficie:  15 hectáreas.  Aprovechamiento, Forestal.  Naturaleza del domínio:  Patrimonial-própios.  Título: Posesión inmemorial.  Signatura en el registro de la propiedad:  Tomo 201, fol. 48, finca 19740.

               Valor que corresponde en venta: 6.000 pts.

               Frutos y rentas que produzca:  aprovechamientos forestales y pastos.

               Se adjudicaron 10.000 m/2 a efectos industriales en el año 1977.”

               “Ficha 23, “Pedreira”, Guillade, lugar de Pedreira.  Linderos:  N. Propiedad de Angel Sebastian Montero y otros.  S. Propiedad de José Maria Torres David y otros.  E. Propiedad de Inocencio Gómez Francisco y otros.  O. Propiedad de Antonio Rodríguez y otros.   Superfície: 31 hectáreas.  Aprovechamiento, Forestal.  Naturaleza:  Patrimonial-Propios.  Título: Posesión inmemorial. Signatura en el registro de la propiedad:  Tomo 201, folio 53, finca 19745.

               Valor que corresponde en venta: 10.000 pts.

               Frutos y rentas que produzca:  aprovechamientos forestales y pastos.

               Esta finca ha sido permutada en el año 1973, previa la correspondiente autorización del Ministério de la Gobernación, con la Delegación Nacional de Sindicatos, siendo baja en el Patrimonio Municipal.”

a irmandade circular

oooooooooooooooooooooooooooooo

               CASTRO MAO

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

                   A VIGAIRA

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

              A ENCOSTADA

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

.

            O presente artigo ten por intención divulgar e pór en valor un documento pouco coñecido e que fai referencia a unha parroquia do nosso concello.  Dito documento reférese á fundación da denominada “Domus Sancta Leocadia” pelos “Homines” de Guillade no que se expoñen as diferentes doazóns que os homes de Guillade aportan para fundar e soster unha igrexa ou mosteiro baixo a advocación de Santa Leocadia. Trátase dun pergamiño de 555 mm de longo e 320 mm de alto, no que a escritura consérvase en bo estado.  A importancia do “Homines de Guillade” queda reflectida no feito de ser estudado polo profesor Miguel Romaní  Martínez, Profesor Títular da Área de Ciencias e Técnicas Historiográficas do Dpto. de Historia da Universidade de Santiago, e por Pablo S. Otero Piñeyro Maseda do Instituto de Estudos Galegos Padre Sarmiento, para certificar a sua autenticidade e demais aspectos relacionados co mesmo (1).  Este pergamiño, datado no ano 963 (S. X), é o segundo mais antigo de que se teña constancia en que se menciona a unha parroquia de Ponteareas (o primeiro é do S. VI, no que se fai referencia á parroquia de Areas no Parroquial Suevo (2) ), e ademais é o documento máis antigo do fondo do Mosteiro de Santa María de Melón.  Os investigadores antes citados, como primeiro paso para comprobar a autenticidade do documento, analizan o tipo de letra empregada para a súa escritura, xá que no S. X empregábase a denominada “Visigótica Cursiva”, sen embargo atopan que o texto do pergamiño está escrito nun tipo de letra chamado “Minúscula Diplomática”, empregada mais tarde, en concreto durante o S. XII, polo que chegan á conclusión de que o documento analizado é, en realidade, unha copia do S. XII do orixinal do ano 963 (S. X).  Para sustentaren esta tese comparan a súa caligrafía com outro documento do fondo do mesmo mosteiro do S. XII, en concreto cun privilexio concedido ó Mosteiro de Melón polo Rei Fernando II (1157-1188) sendo a caligrafía case idéntica. Outro dato que reforza esta tese é que durante os séculos XII e XIII no reverso dos documentos de Melón e Oseira acostúmase a escribir unha pequena frase sobre o seu contido, que tamén aparece no pergamiño que se está a analizar.  Segundo os investigadores, as razóns polas que se debeu facer a copia poden ser a antiguidade do documento, a súa mala conservación, a dificuldade da sua lectura, ou ben que o orixinal fose doado á propria igrexa de Santa Leocadia.  O seguinte paso para comprobar a autenticidade do pergamiño é examinar se a redacción do texto corresponde coa usada habitualmente no S. X.  Para iso, os investigadores anteriormente citados comparan este documento con outros dos mosteiros de Celanova, Samos e Sobrado dese mesmo século, para verificar se as expresións empregadas no documento son concordantes.  Despois das comparacións conclúen que as expresións son de uso habitual no S. X, e as invocacións e referencias feitas ó princípio do documento son características de documentos solemnes desa época.  Tamén reforza esta tese o grande numero de nomes e apelidos de orixe xermánica no pergamiño.  Tendo en conta o expresado ata aquí, os investigadores consideran, aínda que con certas reservas, que o documento é fidedigno, ou sexa unha copia textual do século XII do orixinal do ano 963.   Outra cuestión que chama a atención dos investigadores é a grande cantidade de “galeguismos” que aparecen nun texto orixinalmente escrito no ano 963 en latín, que incluso parecen precoces para o século no que se fixo a copia (S. XII).  Considérase como primeiro texto en galego-portugues, escrito en Portugal, o denominado “Pacto dos Irmaos Pais”, escrito arredor de 1175 na zona de Braga (3), e o primeiro escrito en Galicia o titulado “O foro do bo burgo do Castro Caldelas” encargado por Alfonso IX, rei de Galicia e León, en 1228 (século XIII) e redactado por un notario de Allariz.  Sobre esta cuestión os investigadores fan as seguintes observacións por un lado, e debido á calidade e habilidade gráfica do copista, parécelles improbable que introducise palabras romanceadas (galeguismos) polo que deben copiar todo como o atopou e se cometese unha falsificación consciente, non iría mesturar duas linguas.  Outra posibilidade para a aparición dos galeguismos é que o copista puxera en galego algunhas das palabras latinas por consideralas improprias ou xa difíciles de entender no intre da copia. ( Outra grande possibilidade, foi que, para evitar problemas na identificación das propriedades, no texto orixinal do ano 963, se usara propositadamente o nome verdadeiro polo qual eran conhecidas entre os vecinhos.)  As palabras que os investigadores identifican como galeguismos no texto do pergamiño son as seguintes:

– aqua de Sancgineiro

– cadeyras

– colmenas

– cruce

-duos libros

-fonte de Beteiro

-hordino perfecto

-isso

-juiz

-kalice

-larea de Requieiso

-libro mistico

-Mazana

-ovelias

-pena de Undurina

-pena de undurina

-psalteiro

-Rego

-rotea da Bocalosa

-uachas

               Em todo caso, e como polas razóns expostas anteriormente o documento non puido ser escrito antes do reinado de Fernando II (1157-1188), nin muito despois do fin do S. XII, os investigadores apelan aos filólogos para veren se neste documento referente a unha parroquia do noso concello están as primeiras palabras escritas do galego, co cal, de ser así, o mesmo adquiriría unha relevancía incalculábel.

xosé manuel david giráldez

oooooooooooooooooooooooooooooo

 “DOMUS” DE SANTA LEOCÁDIA DE GUILLADE

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

  HERMIDA VISIGÔTICA DE SANTA LEOCÁDIA DE GUILLADE

.

.

.

.

.

.

 

.

.

.

.

PIA BAPTISMAL VISIGOTICA.(QUE FOI LEVADA DO MONTE NO QUE SE ENCONTRAVA, DE FORMA FURTIVO-CLANDESTINA PARA O MUSEO DE PONTAREAS.)

Caneiro, com cabeza de carneiro, parece ser xá desaparecido.

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

 

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

SANTA LEOCÁDIA DE GUILLADE

marco do convento visigotico de santa leocadia de guillade.

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

 

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

 

oooooooooooooooooooooooooooooo

.

XENTE PORQUINHA

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

.

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

O TRABALHO SEGUNDO ARISTÓTELES

oooooooooooooooooooooooooooooo

.

.

.

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

                O GARAMIL

.

.

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

TRAÍDA DE AGUAS que abastece o coléxio público de oliveira, o qual pela sua parte cedeu a água sobrante a um bairro da ALDEIA DE oliveira.

Olheiro sito ó norte de Coto do Gramil, no Comunal de Guilhade

mais três arquetas de água que abastecen a oliveira, sitos no comunal de guillade.

Há mais tres olheiros que fican do outro lado do caminho florestal.

.

.

.

.

oooooooooooooooooooooooooooooo

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

          MARCO DE BIGOTES

marco de bigotes, no coto do gato, estrema entre guillade, celeiros e oliveira. (este marco estorico encontrase actualmente desfigurado, pois foi arrincado e mutilado duas veces pelos directivos da comunidade de oliveira). (tamen se chama de matamá, e tinha na sua cabeza unha gravura de duas linhas prependiculares que esquematizavan a direccion das fronteiras).

oooooooooooooooooooooooooooooo

             O COTO DO GATO

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

fronteiras de oliveira no catastro de ensenada

               “Al Capítulo tercero digeron que la/ citada Fra. y termino de su comprehension/ tendra de distancia desde L. a P. la octava par/te de una Legua y de N. a S. la decima/ sexta parte de otra Legua; y de circunferen/cia media legua, que para caminar-se se/ necesitan los tres quartos de una ora; linda/ por la parte de el L. con la Fra. de San Estevan/ de Cumiar; por el P. con la de San Verisimo/ de Arcos;  por el N. con la de San Lorenzo/ de Oliveira, y por el S. con la de San Pedro Fe/liz de Celeiros, principiando su demarcacion en el Marco de Santa Leocadia hasta llegar al Regueiro de Fragon; sigue á orillas de/ el avajo hasta el sitio de Fafia; y de alli a la/ Cruz de Miranzo; de esta al Marco/ de Camba; de alli al sitio de Rivahido; sigue/ a la Cruz da Portela;  de esta al Marco da/ Espiga de Baldo Perro; de esta al Marco/ de Vigotes; y de alli al de Santa Leocadia prime/ra demarcacion, su figura es la de el margen.”

(mALIA NON SINALAR A FRONTEIRA CON GUILLADE, POR SER PEQUENA, OS MARCOS DE DEMARCACION SI QUE FIGURAN NA RELACION)

A IRMANDADE CIRCULAR

oooooooooooooooooooooooooooooo

.

               Testemunha José Estévez Gil, fol. 30:  ” Al noveno dijo que es cierto/ por la misma razon de ser su/ parroquia inmediata a la de/ S. Miguel de Guillade que los vecinos/ de la misma desde tiempo inme/morial y a continuacion de/ sus Causantes se hallan en la/ quieta y pacifica posesion/ de los montes siguientes/ El nombrado de Alvelle, y por otro nombre,/ Gramil y Eyra da Mó que constitu/ye todo, confinante por norte monte/ Comun de la parroquia de Santiago/ de Oliveyra y montes particulares deno/minados Vasende y Carulo, sur mon/tes tambien particulares de Cavada/ de Grandal y Cavada del Yglesia/ y naciente Cavada de Pedro y Cavada/ vella de particulares, y poniente co/munes de las parroquias de San/  Felis de Celeiros y Santiago de Oliveyra/ y dehesa nacional quedando enel in/termedio el pinar Real/ El monte de Pedreyra conocido tambien por los/ nombres de Rebordiños,  Fonte lagarta/ y Santo Tomé, confinante por el norte/ con monte Comun de la parroquia/ de S. Ciprian de Mouriscados,  sur/ Cavada do Campo da Bouza de las/ pertenencias de Juan Candeyra Francisco/ Gregores y otros particulares, naciente/ Comunes de la parroquia de de S./ Andrés de Uma y montes de Revor/diño de Francisco Gregores y otros par/ticulares, y poniente con Comunes de la/ parroquia de S. Estevan de/ Cumiar y montes particulares de/ Cavadas de Agoeyro, monte de/ Valongo y Cavada de ventura/ tambien de particulares, le interme/dian varios Caminos particulares/ y la Carretera antigua.”

               Outras testemunhas como Andres Soto, Domingo García, Juan Manuel  Alcalde, Francisco Álvarez, Bautista Carrera, Antonio Redondo, Manuel González Cerqueira ou Miguel González falarán nos mesmos termos dos montes comúns de Guillade.  O resumo queda no cadro sinóptico do expediente, tanto para os montes de Guillade como de Santiago de Oliveira (figs. 1,2,3).

a irmandade circular

oooooooooooooooooooooooooooooo

   MARCO DE “BALDO PERRO”

marco de “baldo perro”, este marco desaparecido parece ser que estava perto daS presaS d’albelle, e separava guillade de celeiros. (para descifrar este curioso nome, penso eu que basta ver a foto do marco anterior, tamÉM chamado de “bigotes” e sito no coto do gato.

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

       AS PRESAS D’ALBELLE

Primeira presa, sita no Comunal de Guillade, perto do desaparecido  marco de Baldo Perro.

.

Segunda Presa, caminho da Cancela de Garcia..

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

TESTEMUNHO

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

 

oooooooooooooooooooooooooooooo

EM NOME DE GUILLADE (XVII)

      A CAPELA DO SOCORRO

.

.

.

.

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

Homen mau idiota seguro

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

Escultura de Oliveira, parece representar divindades pagáns.

.

oooooooooooooooooooooooooooooo

fronteiras de celeiros no catastro de ensenada

.

               “Al capítulo terzero Dijeron/  que dicha feligresia y termino de su conpre/hension tendra de distanzia desde L. al P. la ota/va parte de una legua y del N. al S. la dezima/ sesta parte de otra legua y de circunferenzia/ media legua que para caminarse se necesita/ los tres quartos de una ora; linda por el L. con la/ feligresia de San Miguel de Guillade por el P/ con la de San Berisimo de Arcos, por el N. con la/ de Santiago de Oliveira, y por el S. con la San Si/mon de Lira, principiando su demarcazion/ en el marco de matamau, sigue al coto de Bo/rrajeiros ba a dar al fondo del lugar da/ Portela, de este al Lugar de Carras que ira, de/ alli al Monte Rubaydo, sigue al marco da/ pedra da toupa ba a dar al marco de vasquei/da de halli al Marco de outeiro longo de este/ ba a dar al marco de la Cavada de Mera; y de/ alli a dho Marco de Mata mau primera demarcazion su figura es la del marjen.”

a irmandade circular

oooooooooooooooooooooooooooooo

 

oooooooooooooooooooooooooooooo

       A CANCELA DE GARCIA

marco da cancela de garcia, que separa guillade de celeiros.

perto do marco anterior, está esta cancela de garcia.

um dos postes da “cancela de garcia”, é um marco de monte real, terrenos vendidos a particulares durante o processo desamortizador.

outro marco de “monte real”, segue a linha divisória com celeiros.

oooooooooooooooooooooooooooooo

       traída de aguas celeiros-igrexa

Tres olheiros seguidos, situados no “Baldo Perro” perto da Cancela de Garcia

oooooooooooooooooooooooooooooo

      O PINHEIRAL D’ALBELLE

cruce de caminhos DO PINHEIRAL, ó lado do campo de futbol de guillade.

.

marco de “monte real” perto do campo de futbol, xá enmarcando as cabadas particulares de guillade.

oooooooooooooooooooooooooooooo

   a devesa real do pinheiral d’albelle

               Na aldeia de Guillade tamém existian no passado devesas e prantíos reais.  Nas visitas e inspeçóns aos prantíos reais desde 1750, comprobamos que estaban instalados nos montes comúns da Pedreira e Albelle:

               “Guillade- La real Dehesa de la fra. de Sn Miguel de Gui/llade está situada en terreno repecho/so y costanero al parecer de ynferior Ca/lidad para robles que limita por el poniente/ con el nuevo vivero, por el Naciente con/ tomada de Juan Ambrosio y consortes/ y por los demas vientos con monte comum/ aunque por el fondal corre un poco de Agua/ y lo poblado de ella tiene de largo ciento/ cinquenta y dos varas Castellanas, y de an/cho por el medio setenta y dos, la Dehesa/ mas cercana â esta es la de Batallanes ay/ como un quarto de legua, el Puerto de mar/ ô surgidero mas ynmediato es el de la/ villa de Redondela ay como seys leguas, y/ camino bastante trabajoso, como media/ legua de salir de esta dehesa, pero despues/ es corriente el subdelegado de Marina/ mas proximo, es el que reside en dha villa/ de redondela, y a la Barca de Tuy y rio/ miño ay quatro leguas cortas y buen Camino/ carretero.”  (AHDP, 1086/3, fol. 120)

              “Reconocimiento de los Reales/ Plantíos en la fra. de San Miguel/ de Guillade./   En la Feligresia de San Miguel de Guillade, en la Juris(diccion)/ de Salbatierra. à veintey un dias del mes de Julio, año de mill/ setecientos noventa y uno:  El Sor. Juez comisionado, asistido del/ Señor Yngeniero, y de los mas yndividuos de la Comision:  De Ygna/cio Pereira, Diputado, ó Maiordomo Juez pedaneo de esta dicha fra/ De Benito Gregores. y Diego Rodriguez Peritos que eligiò, y de/ los que S.S. recivió el correspondiente juramento, vajo el que/ y con asistencia de otros mas Vecinos, se prozedió al Reconocimiento/ de los Reales plantios pertenecientes a esta propia fra. y se hizo/ en los terminos siguientes./  En el Monte que se nombra da Pedreira, s ehalla la Real/  Deesa, con Ciento quarenta Robles, los mas desmochados, y po/dridos, y el terrno ès ynutil por alto, y pedregoso./  El Vivero está en la ynmediacion de dicha Deesa, y tam/bien és de mala calidad, y està sin cultibo alguno./  En el sitio de Albelle, que dista mas de un quarto de Legua de la referida Deesa, está un nuevo plantio con Dosci/entos noventay nuebe Robles:  El terreno és llano. y de re/gular calidad, por lo mismo se puede aumentar el Plantío./  El Real Pinar, se halla en el mismo parage, con la sembradura de treinta y un ferrados, y se le contaron seteci/entos setentaycinco Pinos: está mal cerrado, y puede es/tenderse à mas terreno Valdio que ày aproposito a la pte/ de vendaval./  Asimismo se reconocieron los mas Montes, y Valdios/ del districto de esta fra. y de hecho lo mandò poner S.S. por/ escrito, y lo firma con el Sor. Yngeniero, Operario de Maestran/za, Alguacil, Diputado, y Peritos, de queyo essno, certifico/ firmas.  (AHDP. 1094/9, 1791, f, 52-53)

a irmandade circular

ooooooooooooooooooooooooooooo

O ETERNO RETORNO DA PORCARIA

ooooooooooooooooooooooooooooo

.

o campo, feito pelo comunal de guillade.

.

Outro marco de  “Monte Real”, que delimita as cabadas particulares de Guillade. (Está na parte debaixo da estrada)

 O COTO DA PEDRA DO CABALO

marco do “coto da pedra do cabalo”, fronteira divisória entre guillade e celeiros.

este marco tem unha curiosa estoria, que se contou num artigo publicado no pomar.

oooooooooooooooooooooooooooooo

                 A ESTREMA DE CELEIROS

Vai na Honra dos vecinhos de Celeiros!! Testemunhas de que a Xustiza, raras vezes triunfa, mas apesar disso,  pervive no fundo da alma das xentes, colectivamente. Como se de algo que tivera entidade própria se tratara, como unha deusa Diké, bela e serena.  Na mente recta de xentes arcaicas, brilhaba  o orgulho de non ser ladróns, de dar a cada um o que era seu.  Um cacíque local, talvés levado pela cobiça do alheio, ou metido por outro cacíque municipal, arrancou um dos marcos comunais entre Celeiros e Guillade, situado no Coto da Pedra do Cabalo. Ó ter conhecimento do feito, os vecinhos da aldeia de Celeiros, obrigaron a autoridade local a por o marco no sítio que lhe correspondia. Este, enrrabietado, tivo que retornar o marco ó monte, mas, deixou-o sem enterrar, tumbado no seu lugar, onde permanece ainda hoxe em dia. Alí, esquecido, num sono imperecedeiro, descansando da árdua laboura de separar.

A Irmandade Circular

oooooooooooooooooooooooooooooo

linha divisoria entre guillade e celeiros, que cruza a via na revolta da carretera.

oooooooooooooooooooooooooooooo

   A REVOLTA DE PINTA-RATOS

marco da revolta, entre guillade e celeiros.

oooooooooooooooooooooooooooooo

      O MUINHO DE BARCA DA BELLA VISTA

               Forma parte do nosso património arqueolóxico, este muinho de barca, destinado a moer possívelmente bellotas, que era unha das bases alimentárias mais comuns da nossa terra.  Pois é, xá o arqueólogo, aconselhou procurá-lo, e depois pedir autorizaçón ás respectivas autoridades para o seu traslado ó Centro Cultural (Centro Bingueiro), onde supostamênte estaría a salvo.  Havia que reunir as xentes do comúm, e fazer unha batida sistemática a fim de localizá-lo.  Mas a “Sagrada Preguiça”, a virtude mais benêbola e indulxênte com o sofrimento humano, acabou por adiar ad infinitum este negócio, para futuros tempos de mais prosperidade.  Penso, que guardo, no fundo do meu previlexiado cerebelo, a localizaçón exacta, a meio do caminho dum povoado mineiro da idade do bronze.

a irmandade circular

oooooooooooooooooooooooooooooo

oooooooooooooooooooooooooooooo

 A REGUEIRA DE CARRACEDOS

.

.

Fermoso regueiro, que baixa da Revolta buscando o rio Uma.

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

.

Lixeira aberta por analfabrutos na carbalheira.

.

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

               A BELA VISTA

.

Regueiro da .Revolta, que  leva água a Celeiros.

A Fronteira da Bela Vista.,.

O Marco da Bela Vista.

Pinheiros prantados baixo o arcontado de Felís Sebastian.

A Bela Vista, é unha zona arqueolóxica de proteccion  integral.

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

 A PEDRA DO CABALO DA BELA VISTA

.

O Alto da Bela Vista, é um mirador sobre o rio Uma, e também um xacimento arqueolóxico de proteçón integral.

A

A PEDRA DO CABALO DA BELA VISTA

oooooooooooooooooooooooooooooo

DISCURSO ÓS NENOS DE CELEIROS COM MOTIVO DO DÍA DA ÁRBORE (2018)

.

oooooooooooooooooooooooooooooo

oooooooooooooooooooooooooooooo

 

A segunda pedra, talvez da Irmandade Circular Mineira. (Se quer saber mais sobre o assunto, pode consultar o artigo “O CIRCULO NA MONTANHA VASCA).

Um bom exemplar de “Pedra Parideira), na qual se percibe claramente o alumbramento mineral.

Outra “Pedra Parideira” do povoado.

Pena grande, com um buraco no centro.

Muralha natural, do que parece ser um povoado mineiro da idade do Bronce.

oooooooooooooooooooooooooooooo

             RETROTOUROS

oooooooooooooooooooooooooooooo

.

O ASOCIACIONISMO PARROQUIAL DURANTE O FRANQUISMO: A MUTUA GANDEIRA DE PADRÓNS (1953-1959)

               Durante a postguerra, a gandeiría bovina, porcina, ovina e aviar tivo unha grande importancia económica en Ponteareas, num contexto dun alto gráu de auto-consumo familiar.  Do gando vacún, especialmente aproveitábase a carne, o leite, o coiro, o esterco para os cultivos e a forza de tiro dos bois e das vacas para carros e arados. Por isso, a constitución de mutuas que protexesen as reses tivo um forte arraigo dende antes da Guerra Civil.  Eran formas de colaboración entre gandeiros en interese recíproco, que perviviron, durante o franquismo pola súa utilidade. As Hermandades Sindicales de Labradores y Ganaderos – personificaçión do sindicalismo vertical no campo, pretenderón encadralas, segundo a ideoloxía falanxista de control de calquera manifestación asociativa durante a dictadura.  Sen embargo as actas e regulamentos da Mutua Gandeira da parroquia de Padróns nos anos 50 non reflicten o control nacional-sindicalista.  Déixannos, en cambio, unha estampa da fortaleza do ancestral asociacionismo parroquial autónomo.  As mutuas gandeiras naceron como asociacións voluntarias de propietarios de animais coa finalidade de asegurarse reciprocamente as perdas por accidente, enfermidade ou morte do seu gando.  Estaban compostas por un grupo de veciños dunha parroquia ou de varias limitrofes que aceptaban os seus regulamentos e obrigábanse a cumprir cos posibles compromisos económicos e sociais que permitían o correcto funcionamento do seguro.  O Seguro Mutuo de Ganados da Parroquia de Padróns, entre os anos 1953 e 1959, soamente aseguraba vacas e bois.  Era un organismo autónomo, coa súa xunta directiva renovable anualmente, no que reaparece o vello agrarista republicano e mestre Manuel Piñeiro Groba que, logo de superar as depuracións de rigor, acabou desempenhando un papel activo como socio desta Mutua Gandeira no seo da cal a súa opinión experimentada foi sempre tida en conta.

               Sistema de admisión e abandono:  A admisión dun novo socio/a na Mutua Gandeira aprobábase na asemblea, previa solicitude do/a interesado/a.  Isto conlevaba a determinación dos animais que se aseguraban, que previamente debían pasar por un exame para coñecer as súas condicións sanitarias e para someterse a unha valoración económica en base á cal se establecían as indemnizacións a percibir e a porcentaxe aplicable en caso de prorrateo de gastos.  O abandono da Mutua era libre cando así o decidía o/a asociado/a ou por decisión da asemblea en caso de incumprimento grave dos estatutos.  Así, en 1958 deuse de baixa a unha asociada por non facer fronte ás obrigas económicas co seguro.  Noutros casos é o propio asegurado/a quen decide marchar por desconformidade cos acordos da directiva ou da asemblea. Para acollerse aos beneficios da Mutua en caso de incidencia, os asociados/as estaban suxeitos ás condicións estabelecidas nos estatutos.  As principais obrigas eran: -Avisar a Mutua de accidentes ou enfermidades e non actuar por conta propia sen a autorización da directiva.  -Permitir a visita da directiva, sempre que fose necesario, para comprobar o estado do gando.  -Obter autorización da Mutua para a atención veterinaria.  -Obter autorización da Mutua para vender unha res na feira.  -Seguir as indicacións da directiva para a xestión e cuidado do gando.  -Participar no prorrateo para indemnizacións a outro asociado/a.  A Mutua de Padróns contaba cunha directiva composta por un presidente, un secretário, un tesoureiro, – en ocasións un vicepresidente e mesmo un vicesecretário, – e un síndico ou vogal en representación de cada barrio da parroquia onde había asociados.  En 1958, nos barrios de Castro, Chán de Gándara, Cortellas, Portela e Seca.  Pero tamén había asociados/as da limítrofe parroquia de Fozara.  Na directiva nunca había mulleres, pese a que as mulleres tiveran presencía abondo como asociadas.  Para manter ao día a valoración económica  e as condicións sanitarias dos animais propiedade dos asociados/as, producíanse de maneira periódica revisións e valoracións xerais do estado do gando asegurado.  Tendo en conta que a de Padróns é unha parroquia de grande extensión e cunha considerable diseminación do habitat, as inspeccións facíanse sinalando o día e a hora que eran diferentes en cada barrio da aldea.  O órgano soberano era a asemblea da Mutua que tiña o poder de adoptar decisións sobre o destino do gando dos asociados, o abono de cantidades a socios/as por perdas nas suas reses, e o prorrateo de cantidades para facer fronte aos pagos.  Moi frecuentemente, ante calquera incidencía sanitaria, era obrigada a valoración individual do animal logo da cal se adoptaba unha decisión sobre o seu destino: visita ao veterinario, venda inmediata ou o antes posible sacrifício, curas por parte dos mesmos membros da directiva, procedencia ou non da cobertura da Mutua, dependendo das circunstancias…  Non parece que durante este período houbese que satisfacer polo seguro cota fixa ningunha, pero cando unha incidencía no gando asegurado ocasionaba un gasto, os asociados/as estaban obrigados a contribuir cunha cantidade proporcional ao número ou valor tasado dos seus animais.  Así, en 1956 acordouse facer un reparto de 3.000 pts. entre os asociados/as pola perda do becerro dun socio e o costo de varias visitas ao veterinario mais medicamentos.  O incumprimento da normativa ou dos acordos da asemblea, tanto para os asociados/as en xeral como para membros da directiva, foi sancionado con diversas cantidades económicas e outras medidas.  Así, en xuño de 1954 o presidente presentou unha denuncia contra um directivo para o que propuxo unha multa de 25 pts.  “por no comparecer ou negarse a ir a visitar un animal enfermo”.  En outubro de 1957, “los síndicos nombrados para a venta de los bueyes de la asociada María Alonso no han asistido a su misión faltando totalmente a ella po lo tanto se acordó ponerle la sanción correspondiente”.  O mesmo sucedía con calquera asociado/a.  A asemblea da Mutua Gandeira actualizou periodicamente os seus estatutos.  En 1958 regulando as porcentaxes de indemnizacións segundo o dano sufrido pola cabeza de gando.  No 1959 contemplouse un caso que afectaba aos gastos que se podían ocasionar a tódolos asociados/as polo mal coidado das reses  – que incrementaba o número de incidencias e polo tanto de reparto de gastos -. Así mesmo a utilización para o traballo de vacas preñadas tivo que regularse.  Os integrantes da directiva da Mutua Gandeira estaban obrigados a visitar os animais doentes ou accidentados, propiedade dos asociados/as, a tomar decisións sobre o tratamento e as curas aos animais, así como a realización das tasacións.  Igualmente era a súa tarefa acompañar ao propietario á feira para vender reses, controlar e mesmo efectuar a transacción.  A actuación por conta propia, sen informar ou sen seguir as indicacións do seguro, levaba aparellada a perda das prestacións que proporcionaba a Mutua. Así mesmo, quedaban fóra dos benefícios en caso de que as reses non estivesen vacinadas.  Todo socio tiña a obriga de avisar do estado de saúde dun animal asegurado e da súa intención de levalo a vender.  A falta a esta obriga eximía ao seguro de calquera cobertura sobre o animal.  Xunto co Grupo de Colonización, a Mutua Gandeira de Padróns escenificou a capacidade dos veciños para autoorganizarse en asuntos do seu interese.  Mediante un sistema de prorrateo prestou un servizo fundamental aos gandeiros asociados/as e permitiu que persoas con grande experiencia, como Manuel Piñeiro, seguisen contribuindo ao benestar da súa aldea.  As autoridades franquistas procuraron integrala dentro da concepción de sindicato único, no seo da Hermandad Sindical de Labradores y Ganaderos San Miguel de Ponteareas.  E tamén aquí o propio Piñeiro chegaría a deixar a súa impronta.

francisco candeira mosquera

NOTA    Tódalas citas que neste artigo se fan, proceden dos libros de Actas do Seguro Mutuo de Ganados de Padróns  entre 1953 e 1959.

oooooooooooooooooooooooooooooo

              A LAVANDEIRA

oooooooooooooooooooooooooooooooooooo

AGRARISMO E OBREIRISMO NO CONDADO

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

             A SEMENTEIRA DAS LANDRAS

              A EIRA COMUNAL DISFRUTANDO DA VIDA

    A MULHER GALEGA, SEMPRE VANGUARDA DESTE PAÍS

.

.

.        “Povo que lavas no rio, e cortas c’o teu machado, as tábuas do meu caixao.  Pode haber quem te defenda, quem queira o teu chao sagrado.  Mas a tua vida nao!!”

r                    Recolhendo  gratificaçón espíritual 

oooooooooooooooooooooooooooooo

     A MOEDA DA LAVANDEIRA

oooooooooooooooooooooooooooooo

 

Plantio de pinheiros, feito no tempo de Felis Sebastian Candeira.

oooooooooooooooooooooooooooooo

        O PENEDO REDONDO

oooooooooooooooooooooooooooooo

                 O PENEDO DA PORTELA

Na última volta da Sorreira, cando se escomenzaba a perder de vista o Val da Pedreira, a xentiña anterga que  faían o camiño polo seu  pé cara á feira de Ponteareas, tiñan como punto de referência este grande penedo, eiquí pousaban as cestas ou “esteiras de palla”, daban volta ó seu corpo, cara á Paradanta, facendo unha reverência, e pregandolle sorte, pró bó decorrer do día, a nosa Señora de Guillade, facendolle a Señal da Cruz. Este rito era practicado por todas aquelas personas que tiñan eili o seu punto de partida.  Por exemplo: Sta. Eulália, S. Pedro, mailo centro de S. Miguel. Porque os barrios de S. Juán, e Pontexil xa o facían  por Oliveira, e Celeiros, respectivamente. Ca chegada da carretera de Ponteareas, este pedrón foi feito Cascallos, para eixiña transformarse en murrullo pró firme da mesma carretera. A partir destas datas, a nova andáina da locomoción fixo que estes ritos foran desaparecendo.

J.G. Sebastián (Xosé da Casquilla)

oooooooooooooooooooooooooooooo

 

ESTA NAVE FOI CONSTRUIDA SOBRE UNHA PARCELA DO MONTE COMUNAL DE GUILLADE, VENDIDA FRAUDULENTAMENTE POR UM ALCAIDE DE PONTAREAS, COMO ASÍ O ENTENDEU O TRIBUNAL SUPERIOR DE XUSTIZA DE  GALICIA QUE ORDENOU A NULIDADE DOS CONTRACTOS DE VENDA E PERMUTA, E SE REXISTRÁRA A NOME DOS VECINHOS DE GUILLADE.

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

.

Entre os anos 1977-1980, o Concello de Pontareas vendeu, baixo determinadas condicións, 20000 metros de terreno do monte “Arbelle” dos veciños da Aldeia. Desta negociación , Felís Sebastián, presidente da Comunidade dí, que ningúm veciño  tivo coñecimento dela.  “Saíu no Boletin Oficial e no tablón de anúncios do Concello, mas quando nos démos conta, o negócio estaba feito”, sinalou.  Nesta venda non se incluían as árbores, que continuaban pertencendo ós habitantes de Guillade, polo que a devandita tala era ilegal.  Ante este furto por parte dos proprietários do terreno, os veciños retiran a madeira cortada  núm camión e resguardan-na do comêrcio, até que se acláre o tema.  A pretensión da Xunta de Montes, e dos mesmos conveciños, é recuperar os 20000 metros de terreno, basandose en que non se cumpriron as condicións da venda, que era a de empregar xente no galpón que este recinto tem. A Mancomunidade tem previsto tamém, demandar ós proprietários deste solar, por corte ilegal de árbores. Segundo informou Felís, a fábrica que supostamente recollerá a madeira non está implicada no trato, posto que ó coñecer a problemática con os veciños negouse a intervir. Ante esta actitude os próprios proprietários do terreno decidiron cortar por sua conta os piñeiros e leválos á fábrica, feito que resultou imposíbel, ó ser incautados polos veciños e retirados do monte.

J.G.Sebastián
(Xosé da Casquilla)

oooooooooooooooooooooooooooooo

.

               Os vecinhos da aldeia de Guillade, e a Comunidade de Montes Vecinhais em Man Comun, vixían atentamente desde onte unha das suas propriedades conhecidas com o nome de “Monte Albelle”, xá que foi onte quando descobriron a tala ilegal de 15 a 20 pinheiros com destino á venda de madeira, mentras que outros tantos permanecen marcados com o obxectivo de ser cortados. Ó parecer, este saqueo, debe-se a um acordo subscrito entre o Concelho e dous vecinhos do lugar e, que se venden para fins lucrativos dos referidos.

ANGELA PEREIRA (GUILLADE ANO 1992)

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

               Entre os anos 1977/1980, o Concello de Pontareas vendeu, baixo determinadas condiçóns, 20.000 metros quadrados de terreno do Monte Comunal “Albelle” a dous vecinhos da aldeia.  Desta negociaçón, Felís Sebastián – presidente da Comunidade de Montes Vecinhais em Man Comum- dí que ningúm vecinho tivo conhecimento dela.  “Saíu no Boletín Oficial e no tabuleiro de anúncios do Concelho, mas quando nos demos conta, o negócio estava feito”, sinalou.  Nesta venda non se incluían as árbores, que continúan pertencendo aos habitantes de Guillade, polo que a devandita corta é ilegal.  Ante esta situaçón delictiva por parte dos proprietários do terreno, os vecinhos retiraron a madeira num camión, e a guardaron em lugar seguro, até que o negócio se aclare.  A pretensón da Comunidade de Montes, e dos vecinhos, é recuperar os 20.000 m de terreno, basândo-se em que non foron cumpridas as condiçóns estipuladas no contracto de venda.  Que era a de empregar cinquenta operários, no galpón que este recinto possee. A Comunidade de Montes Vecinhais, tem previsto demandar os proprietários deste solar por apropriaçón ilegal das referidas árbores.  Segundo informou o Felís, a fábrica que sopostamente recolheria a madeira, non está implicada no furto” posto que ó conhecer os factos, e a problemática com os vecinhos suspendeu o negócio.  Ante esta actitude, os proprietários decidiron talar por sua conta os pinheiros e levá-los eles mesmos á fábrica”, cousa que resultou impossível, xá que os vecinhos retiraron a madeira do monte.

xosé da casquilla  (guillade-1992)

oooooooooooooooooooooooooooooo

.

ESTE DIABÓLICO NEGÓCIO, CUSTOU Á NOSSA COMUNIDADE INMENSAS HORAS DE TRABALHOS, DISGUSTOS E GASTOS, QUE AINDA HOXE PASSADAS DÉCADAS DE PERMANENTE LOITA, CONTINUAN SEM RESOLVER.

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

O XUIZO DA NAVE D’ALBELLE

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

XUÍZO DA NAVE D’ALBELLE

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

ESTE TIPO DE CONÍFERA, SE É PLANTADA O SUFICIENTEMENTE XUNTA, NON PERMITE QUE A MALEZA MEDRE SOBRE O CHAN, MANTENDO O MONTE LIMPO DE MANEIRA NATURAL.

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

                 A SORREIRA

O LUGAR DA SORREIRA

VISTA SOBRE O CABO DE REIMONDE.

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

As Veigas

Xaneiro 22, 2012 · Filed under Perì Oikonomías

.

.

RAMAL QUE VAI A PAZOS.

oooooooooooooooooooooooooooooo

         A CABADA DO CURA

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

.

oooooooooooooooooooooooooooooo

             AS EIRAS DA MÓ

A INESPERADA BELEZA DAS EIRAS DA MÓ

MURALHAS QUE RODEAN UM TESOURO NOSSO.

SENHORES MEUS, ISTO É UM CAMINHO.

VERAMENTE ANTERGO.

.

.

–

.

.

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

Os cereais integrais

Xaneiro 22, 2012 · Filed under Perì Oikonomías

.

.

oooooooooooooooooooooooooooooo

.

“NO COMMENT”.

OUTRA CASA DAS EIRAS.

oooooooooooooooooooooooooooooo

   DA SORREIRA Á ENCOSTADA

FRONTEIRA DO COMUNAL QUE VAI DA SORREIRA ATÉ Á ENCOSTADA.

 

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

GUERRA ÀS XUNTAS DE MONTES EM MÁN COMUM

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

ÁRBORES DE XUNTA E CONCELHO

               Ignacio Abella Mina, entre outras, unha das suas linhas principais de trabalho é a investigaçón, divulgaçón e conservaçón das árbores monumentais e os seus múltiples valores.   Nesta obra oferece um pormenorizado estudo do papel que as árbores tiveron como eixos em torno dos quais se desarrolharon históricamente alguns aspectos da vida comunitária, aparte dunha reflexón sobre o nosso actual desencontro com unhas companheiras tan veneráveis.  A árbore como lugar de encontro, como centro de confluência entre paisaxe e paisanaxe, natura e cultura, política e administraçón.  A partir de documentos e testemunhos da tradiçón oral, Ignácio Abella indaga na memória dunha instituçón histórica a Árbore de Concelho, um dos rasgos mais significativos e paradóxalmente mais esquecidos da nossa história e identidade: velhos carbalhos, freixos, álamos, teixos, moreiras… que forón centro xeográfico e neurálxico das nossas sociedades.  Ao seu âmparo celebraron-se assembleias, parlamentos e concelhos abertos nunha sorte de “dendrocracia” na que a árbore era a capital, séde e símbolo de toda unha tradiçón profundamente enraízada em grande parte da velha Europa.  A través do seu estudo, este livro é unha crónica apaixoante do nosso passado.  É tamém unha chamada a participar num proxecto de recuperaçón destas raízes, daquel património vivo e insubstituível do qual non soubémos conservar nem sequer o recordo.

ignacio abella mina

Carrasca de Lecina, na Serra de Guara (Aragón).

Teixo da Serra de Coura (Asturias).

O Carbalhon de Oviedo, talado em 1829.

Teixo da Abadía de Jumiéges (Normandía).

Teixo de Santa Coloma (Asturias).

Oliveira de Cort (Palma de Maiorca).

Teixo de Vidiago (Asturias), foi asfaltado até ó tronco.

Carbalhos de San Indalecio, San Xoán da Pena (Huesca).

Freixo de Buerba (Huesca).

Teixo de Ceñal (Asturias), danza prima.

Teixo de Lugás (Villaviciosa – Asturias).

Teixo de Selorio (Asturias), foi derrubado por um forte temporal.

O “Conceyu do Texu”, reunido em Abamia (Asturias)

O Povo de Bermiego (Asturias), reunido entorno do seu “Rebollo”.

A “Texona” de Bermiego (Asturias).

O Carbalho da Forca, Carrandi, Colunga (Asturias).

Teixo de Cenero (Asturias).

Teixo do Condado, Laviana (Asturias)

Carbalheira onde se celebrava o “Conceyu Abiertu” de Lastres (Asturias).

Teixo de Mier (Asturias).

Teixo de Santibáñez (Asturias).

Teixo xá seco de Valledor (Asturias).

Cajigona de Potes (Cantabria).

O Avô, da Irmandade de Campo de Suso (Cantabria), morreu em 2014.

Teixo de Lebeña (Cantabria).

Carbalho de Terán (Cantabria).

Olmo de Corrales del Vino (Zamora).

Olmo de Becedas (Ávila), morto no final da década dos oitenta.

Azinheira de Sotoscueva (Burgos).

Carbalho das Ermitas (Castela).

Olmo de Santerón (Cuenca).

.

Azinheira Conceja, de Cobeta (Guadalajara).

Olmo de Torre de San Miguel (Cáceres).

Olmo de Villa del Arco (Cáceres).

Carbalheda das Pías (Lugo).

Santa Mariña de Augas Santas (Ourense).

Teixo de Pontedeume (Galiza).

Carbalho de Santa Margarida, em Mourente (Pontevedra).

Carbalho de Santa Margarida em Xulho de 2013.

Olma de Colmenar de Arroyo (Madrid).

Batzarre xunto da árbore de Jauregizar (Navarra).

Rebolla de Aldeacueva (Vizcaya).

Carbalho de Arbieto (Bilbao).

Carbalho de Arriaga (Vitoria).

Azinheira de Arceniega.(Álava).

Árbore novo de Guernica (Viscaya).

Carbalho de Guerediaga (Vizcaya).

Teixo de Lequeitio (Vizcaya).

Carbalho de Zendokiz (Vizcaya).

La Lloca (Galinha) de Canals (Valencia).

Olmo de Aras de los Olmos (Valencia).

Olmo de Navajas (Valencia).

Olmo de Castellnovo (Valencia).

Teixo de Plogonnec (Bretanha).

Teixo do cemitério de Haye de Routot (Normandía).

Teixo, cemitério de Haye de Routot (Normandía).

Teixo de Estry (Normandía)..

Conceyu do Texu em Suares (Asturias).

Castanheiro do Eido do Alcaide, em Guillade (Pontevedra).

Castanheiro do Eido do Alcaide, deidade tutelar da Irmandade Circular Comunal de Guillade.

a irmandade circular

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

O INEXORÁBEL CURSO DA HISTÓRIA

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

.