
Os feitos resumidos nas páxinas precedentes debem permitirnos extrair unhas consequências e aventurar unha hipótese. De momento, existe um feito incontrovertíbel: a quase total ausência de textos de teatro relixioso medieval e a completa de teatro profano, até quase as postrimerías do quatrocentos. Os que pretendam estudar literariamente as realidades palpábeis, carecem (claro está) da matéria mais imprescindíbel como obxecto de comentário. Agora bem: esta pobreza textual, deixa sem albo a crítica literária, tampouco é tán extrema que autorize ao historiador do teatro (há casos recentes) a sortear o risco de fazer algunha luz na escuridade, reconstruir com os leves restos existentes o possíbel edificio derrubado, tratar de interpretar o que temos e, sobre tudo, revelar (se é que as há) as misteriosas razóns que expliquem o nosso aparente deserto dramático de vários séculos. O que xulgamos inadmissíbel a todas luces é sentar o princípio de que o teatro medieval (relixioso e profano) “fue un elemento extraño en Castilla”. É absurdo pensar, mentras non se nos dêm razóns positivas para isso, que mentras o espectáculo dramático, nunha ou noutra forma, se difundíu por todos os países da Europa, tán somente em Castela deixase de prender como unha pranta inarraigábel. Ningunha das raíces essênciais que enxendrarom e fecundarom a dramática europeia, estivo ausente no nosso país: sentimentos relixiosos, se quere pensarse únicamente num teatro inspirado pola mais reverente piedade, o afán de festa e diversón, se entendemos o teatro daqueles tempos (e tívo que sê-lo em grande medida, sem dúvida possíbel) como momento de espectáculo e de regoçíxo. O permanente contacto de Castela com o resto da Europa, as múltiples correntes de mutuos inflúxos, a presença constante (até nos mais escuros momentos da Reconquista) de estranxeiros de todos os países, fán absoluctamente improbábel que mentras a nossa épica, a nossa lírica, a narrativa, a didáctica, o idioma, as costûmes, a liturxia e as leis forom poderosa e ininterrompidamente fecundadas por toda espécie de xérmes de alêm fronteiras, tán só para o teatro (a mais popular e apetecida de todas as formas literárias) nos tivéramos mantído refractários; por simples imitaçón, por importaçón de textos xá elaborados.
JUAN LUIS ALBORG