
De acordo com a ordem estabelecida (non por Aristóteles, como xá sabemos) no “Organon”, o estudo da lóxica começa polos elementos mais simples, isto é, por aquilo a que poderíamos chamar os “conceitos”, num sentido lato da palabra. Como xá vimos, um “siloxismo” é formado por “proposiçóns”, isto é, “enunciados”, e esses enunciádos som compostos por palabras que remetem para “conceitos” ou para “realidades”. Se no “enunciádo” “O home corre” desfizermos a relaçón que há entre os diferentes termos que a constituem, ficamos com palabras como “home” e “corre”, e deixamos de ter um enunciádo para ficarmos com uns termos simples desligados entre si. No tratado intitulado “Categorias”, Aristóteles estuda o significado desses termos: Cada unha das cousas que se dizem sem nenhuma ligaçón entre si significam ou a “substância”, ou a “quantidade”, ou a “qualidade”, ou a “relaçón”, ou o “lugar”, ou o “tempo”, ou a “posiçón”, ou a “posse”, ou a “acçón”, ou a “paixón”. Quer dizer, os termos simples (ou palabras), com os quais ficámos ao eliminar as “relaçóns” que se estabelecem nunha “proposiçón”, remetem para algunha dessas “dez categorias”. No seio das dez categorias, estabelece unha grande diferenciaçón entre a primeira, a “substância”, e as restantes, às quais chama “acidentes”. Neste sentido, as “categorias” som as diferentes formas de “predicaçón”, nas quais a primeira categoria, a “substância”, actua habitualmente como “suxeito” e o resto como “predicado” (o filósofo Boécio, por exemplo, traduziu para o latim “categoria” como “predicamento”, apesar de non ser unha traduçón que expresse o que acabamos de dizer da primeira categoria, a da substância, portanto, perde-se parte do sentido). Se atendermos à orixem etimolóxica do termo “categoria”, veremos que remete para a noçón de “acusaçón”, mais própria do âmbito xurídico do que da filosofia. É, precisamente, Aristóteles que lhe dá um uso dentro do âmbito filosófico. De certa maneira, pode interpretar-se que, quando falamos sobre o mundo e atribuímos algum “predicado” a algunha cousa, mediante um “enunciado” (“O Xoán é mau”, “o prado é verde”, “Sócrates é um home”), estamos “a acusar” o suxeito (o Xoán de ser mau, o prado de ser verde, Sócrates de ser home). Recuperando o “enunciado” “o home corre”, o significado dos seus termos, depois de desligados, remete-nos para as “categorias” de “substância” (“home”) e de “acçón” (“corre”).
P. RUIZ TRUJILLO