Arquivos mensuais: Maio 2024

Era unha vez un rei e a muller do rei, e tiveron un fillo, e a irmá da muller, que fora asistida no parto, colleu o rapaz e botouno polo río abaixo metido nunha cesta e, no seu canto, levoulle ó rei un gato. Á beira de aquil río, e moito máis abaixo, vivía un senhor, amigo do rei, que viu a cesta co meniño e recolleuna e criou o neno, sin saber quen era. Outro ano volveu ter outro fillo a muller do rei e a irmá tamén o botou polo río abaixo, como fixera co primeiro. E tamén aquil amigo do rei o recolleu, como tiña recollido ó seu irmau. Pra outro ano volveron a ter os reises outro fillo, e a cuñada do rei fixo con il o mesmo que fixera cos irmaus, e tamén iste foi recollido por aquil señor que vivía à beira do río. Entón o rei coidou que a culpa de todo aquelo a tiña a súa muller e mandouna prender, sin se decatar que a que facía o mal era a súa cuñada, que tiña envexa da irmá e quería que o rei a matase pra pórse ela ó seu canto. Pasaron moitos anos e aqueles rapaces medraron e puxéronse moi guapos e, como eram moi bos cazadores, matinaron de sair pra un monte a buscar a Fortuna e cazar un paxaro moi bonito que había alí. Saíu primeiro o máis vello e ó se despedir dos irmaus deixoulles un espello e díxolles: -Si vedes que iste espello, está limpo, é señal de que estou ben, mais si vedes nil un lixo de sangue, é que estou morto. E botou a andar cara ó monte e, indo de camiño, atopou con un home de barbas moi longas, que lle preguntou onde iba, e o cazador díxolle que iba na precura da Fortuna; entón aquil home deulle unha bóla moura e díxolle: -Pois toma esta bóla e bótala a rodar, e vai tras dela, e ten moita conta con us bechos mouros, que che han de saír ó camiño, e han de rubir por ti e mais polo cabalo. Non lles dés tino, pois xa foi pra alá moita xente e ninguén volveu. O cazador deulle as gracias e, botando a rodar a bóla, seguiu tras dela e chegou a un sitio donde principiaron a saír unhos bechos mouros, que deron en rubir polo cabalo e mais por il enriba, e o cazador volveu a cabeza, pra tornalos, i entón quedaron feitos de pedra moura il e mais o cabalo. Un día os irmaus miraron o espello e viron que tiña un lixo de sangue. Entón dixeron: -O noso irmau morreu. E dixo o que era mediano: -Vouno buscar. Antes de se poñer ó camiño deixoulle unha navalliña ó irmau que quedaba e díxolle: -Si ves que está limpa é señal de que estou ben, e si se lixa de sangue, é que morrín. E saíu en precura do irmau, e topou co home das barbas, que lle preguntou onde iba. -Vou buscar a Fortuna e ó meu irmau, díxolle o cazador. -Pois toma esta bóla, contestoulle o vello, e bótala a rodar e vai tras dela, e ten moita conta con us bechos mouros, que che han de saír ó camiño e han de rubir por ti e mais polo cabalo. Non lles des tino, pois xá foi pra alá moita xente e ninguén volveu. O cazador sigueu tras da bóla e chegou a un sitio e principiaron a rubir polo cabalo e por il unhos bechos mouros e volveu a cabeza pra tornalos, e quedaron os dous de pedra moura. O irmau máis pequeno viu que un día aparecía lixada a navalliña e dixo: -Meu irmau morreu, vouno buscar. E saíu polo mesmo camiño que levaran os irmaus e levaba os bolsillos cheos de algodón. Cando chegou onda o home das barbas longas, iste preguntoulle onde iba, e díxolle o cazador máis pequeno: -Vou buscar ós meus irmaus e mais a Fortuna. -Pois toma esta bóla e bótala a rodar e vai tras dela, e ten moita conta con us bechos mouros, que che han de saír ó camiño e han de rubir por ti e máis polo cabalo. Non lles dés tino, pois xa foi pra alá moita xente, e ninguén volveu. Entón o cazador deulle as gracias, colleu a bóla, botouna a rodar, e saíu correndo tras dela, despois de meter algodón nos ouvidos. E como levaba os ouvidos tapados, non se decatou de que lle rubían os bechos mouros e chegou onda a Fortuna, e colleu moito ouro, e o paxaro bonito e desencantou a douscentos homes, que alí estaban dacabalo dos seus cabalos convertidos en pedras mouras. E saíron dalí todos xuntos e, cando chegaron á casa, aquiles cabaleiros déronlle un banquete ó seu salvador, ó que asistiu o rei. No banquete falou o paxaro bonito e contou a historia dos tres irmaus, descobrindo quen eran, e o rei, ó sabelo, abrazounos e levounos pro seu palacio e sacou á muller da cadea onde estaba presa.

GALICIA DE CONTO (HÉRCULES DE EDICIONES). FERNÁNDEZ OXEA, X. R., 1968: Santa Marta de Moreiras, Edicións Castrelos, Vigo.

Recentemente, o filósofo espanhol José Luis Villacañas fez unha observaçón muito oportuna e desanimadora. Na Europa, som os intelectuais da universidade que se ocupam de Gramsci. Nos Estados Unidos, por outro lado, temos desde os anos setenta do século passado um Gramsci em estado práctico financiado polos principais poderes económicos. Som os famosos “think tanks”, “corpos de elite da intelixência social, que están bem identificados e treinados, financiádos e recrutados, pagos e promovidos, porque toda a xente sabe que ganhar a batalha das ideias é vencer a guerra completamente” (Villacañas, “La semântica de la crisis”). Actualmente, o pensamento neoliberal ganhou por completo a batalha pola hexemonia. Mas houbo um tempo em que non era assim, um tempo em que o “Keynesianismo” reinava sobre o sentido comum, nos meios universitários e de comunicaçón. Os “think tanks” que reverterom essa situaçón trabalharam durante décadas, financiados e encoraxados por poderosos interesses. Como é sabido, a crise do Estado Social, iniciada nos anos setenta, permitiu a Ronald Reagan e a Margaret Thatcher decretar que tinha chegado o fim do “Keynesianismo”. O economista Friedrich Hayek, que até esse momento tinha sido considerado um anarcocapitalista marxinal, recebeu o Prémio Nobel da Economia (1974), e os seus discípulos – entre eles Milton Friedman, outro Nobel da Economia (1976) -, os famosos “chicago boys”, iniciarom entón unha verdadeira revoluçón económica que acabaria por impor o modelo neoliberal à escala planetária. Tinha começado aquilo a que o xá citado economista John Kenneth Galbraith chamaria “a revoluçón dos ricos contra os pobres”, unha revoluçón que se mantém em vigor e que non parece haber maneira de terminar. O que agora nos interessa realçar é a grande importância que os intelectuais tiverom em todo este processo. É como se, de facto, se entendesse melhor até que ponto Gramsci tinha razón ao constactar quam a sério as classes dominantes tomárom as lutas ideolóxicas. E essas lutas forom protagonizadas por intelectuais orgânicos que sabiam muito bem que era impossíbel dominar de forma estábel e duradoura sem unha hexemonia cultural capaz de produzir a submissón voluntária da populaçón. Que Gramsci tinha razón podemos confirmá-lo através non só do uso que a esquerda está a fazer da sua obra, mas, sobretudo, pola forma gramsciana como se comportaram os amos do mundo, os poderosos que conseguiram consumar esta revoluçón neoliberal na qual estamos imersos desde os anos oitenta.

CARLOS FERNÁNDEZ LIRIA

Unha Anotaçón: O dia vintiseis de Abril de 1921, fún a Ponte, ao vir de volta por Fontenla, naquel olheiro (presa), que se encontra ao passar as cabadas, vexo vir pola áuga unha cobra pequena frente a mim, com um cagote na boca; eu vinha comendo pán, e ela parou-se mirando cara a mim e eu para ela, por momentos, logo seguíu viáxe. O quatorze de Maio, comprei unha roda de sabugueiro e fún xunto da “Baragera”, falando com ela sobre um sinfím de desatinos, etc… O quinze de Maio, indo eu xunto de Leonor, por um lugar chamado Folgado e no caminho encontrei outra cobra pequena, e deixei-na ir. Ao chegar alá, encontrei-a com o Silva, ela vem comigo e el seguíu-nos os passos, e dixo que me quería dar unha carga de porrada. Escondémo-nos, mudando de sitio. Andando eu assim escondido por muito tempo, até que unha vez me encontrou perto da igrexa, e correu em pós de mim. Nestes intervalos, eu sonhava com muita xente que non conhecía, a qual estaba ou parecía estar acabalo, e eram homes. Sei que Leonor non daba ocasión, às vezes abrazába-se a mim, mas a potência era a que me faltaba. O Domingo três de Xulho de 1921, quedei de ir o dia seis, estabamos acostumados a ir em dias alternativos. Correspondíame ir o dia oito, mas, quedara de ir xunto da Sibila e non aparecim. O dia sete à noite tivem o sonho seguinte: polas quatro horas da noite, passaba eu por um caminho e vim o Silva a um lado, como que saía dunha casa ou de entre unhas casas, eu apurei o passo e saím correndo, ao lonxe mirei para trás e vim a minha tía com um saco ó lombo, o Silva correu para ela para bater-lhe, ráudo eu voltei costas para arrear-nele. Entón, el vem para xunto de mim e sentou-se, e eu berregaba airádo com el, gritába-lhe que fora para xunto dela… que non quería estár agora discutindo sobre esse outro asunto, etc… Voltei a pegar no sono, estaba agora em Troncoso, com unha rapariga que non conhecía, e gozei-a, derramando-se por mim o leite dos amores. Despertei, eram as seis e meia da noite. Desde as três primeiras lutas, que non conseguía o meu intento, e que o oráculo me pedía que a esquecera, que por culpa dela, perdera a fé e a pena me dominaba.

MANUEL CALVIÑO SOUTO

Declínio da publicidade burguesa e erosón da individualidade. O confronto entre o ideal e a realidade da esfera pública burguesa, descripta por Habermas, evidenciou o seu lado obscuro. O relato habermasiano começa a afastar-se da época triunfante da “Öffentlichkeit” e um sinistro panorama começa a ser traçado à medida que nos aproximamos do século XX: “A publicidade parece ir perdendo a força do seu princípio à medida que se vai ampliando como esfera e minando o âmbito privado”. Derrubam-se os significados da autonomia que denotavam domínio e governo de si mesmo, autossuficiência e independência. O mundo burguês inicial sucumbe. O mapa do social sofre unha mudança decisiva: do público e do privado transitamos para o “social” e para o “íntimo”, categorias que correspondem ao diagnóstico da Modernidade que Arendt apresenta em “A Condiçón Humana”. O Estado e a sociedade “interpenetram-se”, a vida privada do burguês que incluía a família e a profissón agora bifurca-se: a família torna-se “íntima”, privatiza-se em extremo, e o âmbito do trabalho fica submetido aos imperativos funcionais das grandes organizaçóns. Face a estas transformaçóns, Habermas atenta nas suas consequências “subxectivas”: xá non se trabalha na esfera privada de outros, agora estabelece-se unha “relaçón de serviço” com unha grande empresa ou com um organismo estatal. O ideal burguês de profissón fende-se. A família, por seu lado, retrocede, perde funçóns que ván sendo assumidas polas instâncias públicas (educaçón e saúde). Fica reduzida a unidade de consumo e a proprietária dos rendimentos do trabalho. A autossuficiência de que o burguês se mostrava tán orgulhoso desaparece: o indivíduo fica entregue às decisóns empresariais, aos vaivéns do mercado laboral e às garantias do Estado social. O tempo que antes se dedicava à literatura e à política investe-se agora em consumo e lazer: “O que hoxe se costuma delimitar como ócio em contraponto com unha esfera profissional autonomizada tende a ocupar o espaço daquela publicidade literária em que, noutros tempos, esteve instalada a subxectividade surxida da esfera íntima da família burguesa”. O confinamento individualista intensifica-se. O público separa-se por completo do privado e perde-se de vista a possibilidade efectiva da participaçón política. Aparecem aquí, em embrión, os temas que conquistarám posteriormente todo o protagonismo em “Problemas de Lexitimaçón do Capitalismo Tardio” (1973). O indivíduo fica sem protecçón, perde a necessária distância e autonomia, por causa da massificaçón. Sem distância non há reflexón e sem reflexón non há autonomia. Ecoam aquí as preocupaçóns dos membros da Escola de Frankfurt: o carácter autoritário, a viraxem do Estado liberal para o totalitário, a estructura desequilibrada da família, o carácter pessoal sadomasoquista facilmente acessíbel à irracionalidade, a atomizaçón na sociedade, as mensaxens fabricadas dos meios de comunicaçón e a cultura de massas. A propaganda suplanta por completo o discurso público argumentativo.

MARÍA JOSÉ GUERRA PALMERO

Convocada pola comisión de Defensa do Miño tivo lugar o pasado dia 13 deste mes de maio unha manifestación no rio á que asistiron unhas 1.000 embarcacións dos dous países ribeireños. As lanchas saíron ás 11 da maña do lugar de Forcadela, en Tomiño camiño de Tui, lugar ao que chegaron ás 12,30. Nesta cidade foille entregado ao Comandante de Mariña un escrito de protesta, razonado, que contiña, entre outros, os seguintes pontos: – A protesta polo irregular caudal do rio, debido ás aperturas e peches dos encoros, sobre todo de Frieira, feitas por Unión FENOSA. – A protesta polos danos que as areeiras de aspiración ocasionan na fauna do rio, máis que nada nas angulas (meixóns). – A protesta polo medre da contaminación que vai crescendo nos rios que van morrer ao Miño e que levan resíduos das vilas polas que pasan: Louro, Coura, Tamuxa, Tea, Deva…

PUBLICADO EM “A PENEIRA” (ANO I – 1984)