Arquivos diarios: 14/05/2020

LITERATURA CASTELÁN (10)

Menéndez Pidal distingue quatro etapas no caminho da nossa épica: a) unha primeira ou de formaçón, desde as orixens -em época que non se pode precisar, mas que non debe ser posterior ao século X- até 1140; nesta etapa componhem-se cantares breves -de quinhentos ou seiscentos versos-, sobre o tema de Don Rodrigo nas suas diversas ramas, Fernán González, a Condesa Traidora, o “Infant García”, último conde castelán, os filhos de Sancho o Maior de Navarra, unha primeira versón do Cerco de Zamora, e os Infantes de Lara na sua forma primitiva (vexa-se logo, no párrafo sobre “Outras xéstas casteláns”). Ó final do período inicia-se a difusón dos temas franceses polos xugrares que penetram ó largo da ruta compostelana; b) etapa de florecimento ou plenitude, desde 1140, data em que se supón foi escripto o “Poema de Mio Cid”, até 1236, ano correspondente ao “Chronicón Mundi”, de Lucas de Tui, primeira obra historiográfica que utiliza extensamente as xéstas como fontes históricas. Nesta etapa os cantares épicos ganham em perfeiçón e lonxitude, e acusam-se as influênças francesas, a que xá temos aludido; a ela, ademais do “Poema de Mio Cid”, pertencem -entre outros- os temas de “Bernardo del Carpio y la Mora Zaida”; c) desde 1236 até meados do século XIV, etapa das prossificaçóns, entre as quais sobresaiem a “Primeira Crónica Xeral de Alfonso el Sabio”, a “Crónica de Castela” (cuxa primeira parte foi imprésa em 1512 como “Crónica Particular del Cid”), a “Crónica Portuguesa de 1344 (escripta polo conde de Barcelos), as suas refundiçóns, e a “Crónica de Vinte Reis”; d) época de decadência, até meados do século XV; hinchazón e grandiloquência da épica. Baixo a influênça das novas condiçóns sociais e de novas formas poéticas, perde-se o gosto polos velhos cantares épicos de robusta severidade, ó mesmo tempo que se dá entrada neles a elementos novelescos ou lexendários; acentuando-se os efeitos dramáticos e unha desordenada glorificaçón do herói. Os longos poemas som fraccionados e só sobrevivem aqueles episódios culminantes ou mais gostosos que, desgaxados do tronco, ficam como breves poemas independentes. Estes fragmentos que elaborados baixo o novo estilo formam os chamados “romances”, non som de feito a destruiçón , senón a evoluçón da épica; representam a forma orixinal que esta adopta para penetrar, como veremos no seu momento, nos séculos áureos.

J. L. ALBORG