No séculoXIX, a observaçón dos “anéis de Newton” considerou-se como unha confirmaçón da “teoría ondulactória da luz”, que demostrava que a “teoría corpúscular” era errónea. Non obstante, a comezos do século XX, Einstein demostrou que o efeito fotoeléctrico utilizado actualmente nos televisores e nas câmaras dixitais, podía ser explicado polo choque de um corpúsculo ou “quanto de luz” contra um átomo arrincando um dos seus electróns. Assim pois, a luz comporta-se como partícula e como onda. O conceito de onda probabelmente entrou no pensamento humano, como consequência de contemplar o mar e os estanques axitados pola caída de algúm pedrusco. De feito, se lanzamos duas pedras ao mesmo tempo, poderemos advertir como funciona a interferência. Observamos que outros líquidos se compotam dunha maneira semelhante, salvo talvés o vinho se bebemos demasiado. A ideia de corpúsculo resulta familiar a causa das rochas, dos pedruscos ou da areia, mas a dualidade onda/partícula – a ideia de que um obxecto poida ser descrípto como unha onda ou como unha partícula – era algo completamente alheio na experiência quotidiana, tal como o é a ideia de que poidamos beber um fragmento de rocha arenisca. Dualidades como ésta – situaçóns em que duas teorías muito diferentes describam com precisón o mesmo fenómeno – tenhem consistência no “realismo dependente do modelo”. Cada teoría descrebe e explica algunhas propriedades, mas non podemos afirmar, que ningunha das duas sexa melhor, nem resulte mais real que a outra. Parece que com as léis que rexem o universo, ocurre o mesmo e que non haxa unha só teoría ou modelo matemático que poida descreber todos os aspectos do universo, senón que, tal como afirma-mos no primeiro capítulo, sexa necessário unha rede de teorías, denominada por “teoría M.” Non existe unha só teoría que poida descreber todos e cada um dos aspectos do universo. Ainda que, esta situaçóm non satisfaga o sonho tradicional dos físicos de obter unha só “teoría unificada”, resultaría aceitábel dentro do marco do “realismo dependente do modelo”. Analizaremos com maior detalhe a “dualidade” e a “teoría M.” despois, mas antes focaremos a nossa atençón sobre um princípio fundamental, sobre o qual repousa a nossa visón moderna da natureza, a “teoría quântica” e, em particular, a sua formulacón através de histórias alternativas. Nésta visón do universo, que non têm unha existência única ou unha história única, senón que cada possíbel versón do universo existe simultaneamente no que denominamos unha “sobreposiçón quântica”. Isto pode resultar tán escandaloso como a teoría segundo a qual, a mesa desaparece tán pronto saímos da habitaçón, mas neste caso a teoría superou satisfactoriamente todas as probas experimentais às que foi submetida.
STEPHEN HAWKING E LEONARD MLODINOW
O Pomar 