Arquivos diarios: 07/04/2018

QUE NADA SE SABE (16)

.

               Non obstânte, xá o outro decía que o nosso saber (¡Oh maravilha!) non é mais que recordar; concretamente, que a nossa alma sabía tudo antes de nascermos, que o esqueceu tudo unha vez em nós, ó sepultar-se no corpo, e que pouco despois o recorda como tendo-se despertado da caída.  Mas el, polo demais douctíssimo varón inventa-o: é unha ficçón de muito pouco peso, non confirmada, nem pela experiência, nem pola razón, ó igual que outras muitas cousas que sonhou acerca da alma, tal como mostraremos no tratado “De Anima”.  Xá Aristóteles refutou este erro muitas vezes.  Deixando a um lado as razóns deste, dado que qualquer pode velas, vamos examiná-lo, posto que obedece ó nosso propósito.  Se aquel tivera afirmado ter visto que a sua alma, antes de afundir-se no corpo, sabía tudo, talvez eu tivera acreditado, mas entón non sería um home, senón um espéctro ou um fantasma.  Em honra á verdade, non sei o que houbo antes de mim.  Custa-me acreditar o que vexo,  ¿como vou dar crédito ós teus sonhos?  Dime: antes de que a alma entra-se no corpo, sabía ou non sabía.  Non dirás o segundo.  Entón, ou aquela ciência da alma era somente recordo ou nón o era, e, se o era, procedería por conseguinte de outra alma que estaba nela e que, antes de estar nela, sabía tudo.  E a respeito desta segunda, insisto: ¿o seu saber é ou non é recordar?  Levo-te ao infinito.  Se non recorda por outra alma, senón por sí mesma, entón tería esquecido. ¿ Por qué? E se tinha esquecido, o seu saber, antes de que isto sucedera, ¿ era todavía recordar?  De novo ó infinito. Se o saber da alma non era recordar, ¿acaso perde aquel saber ó submerxir-se no corpo?  Se non o perde, entón sabe como antes.  Mas antes o seu saber, segundo tú, non era recordar.  Agora bem: se pola inmersón no corpo – como dís – permanece durante algúm tempo esquecida de sí mesma, como aturdida polo tracto com a sua nova morada, sem dúvida recordará despois as cousas que tinha esquecido,  mas non as saberá de novo, da mesma maneira que também nós, trás, ter esquecido as cousas que antes sabíamos, finalmente as recordamos, sem que este recordo, sem embargo, sexa saber.  Polo contrário, se perde aquel saber, non o recordará despois.  Recordamos, em efeito, as cousas que están aínda na memória ou na imaxinaçón, mas que non se brindan ao pensamento.  De ahí que, avivadas com qualquer apariçón, bem de unha cousa semelhante bem de outra oposta, sán á fantasía por modo de sequências, mas recordando que xa antes estaban alí.  Porque se tiveran sido borradas de todo, nón sería recordo senón nova impresón, como acontece a quem por doença cái no completo esquecimento inclúso do seu próprio nome;  se mais tarde sucedera que aprenden, non dirás que recordan, pois, polo contrário, até o mesmo vulgo dí que se mantenhem num esquecimento total e que por isso, tenhem de ser instruídos de novo, como se foran nenos; eles mesmos negan ter sabido xamais com anterioridade as cousas que se lhes ensinan.  Assim pois, saber non é recordar.  Ademais, sempre que recordamos, decimos: realmente antes tinha esquecido isto, mas agora acordo-me de que tivo lugar desta maneira ou de outra.  E se acontecera que a alma só recorda, entón tamém o neno, quando se ensina, diría:  eu tamém sabía estas cousas, agora me acordo.  Mas ¿quem dí isto?

francisco sánchez